KUL HALİL / AŞIK HALİL

DOĞUM YERİ: Maraş İlinin,  (eski ismi Yarpuz olan) Afşin İlçesinde doğdu.

DOĞUMU:19. Yüzyılın ortalarında, 1840 - 1850 yılında (1) doğduğu varsayılmaktadır.

KÖKENİ: Hıdıroğulları diye anılan Türkmen kökenlidir.

SULTAN ABDÜLAZİZ ZAMANI: Şiirlerinden çıkardığımız anlam sonrası,  Sultan Abdülaziz zamanında asker olduğunu anlıyoruz. Sultan Abdülaziz devri 1861-1876 (2) tarihidir. Böylelikle Ozanımızın doğum yılı için 1840-1850  yılları arasını veriyoruz.

GÖÇ: Genç yaşta Karaoğlan lakaplı Mustafa adındaki ağabeyiyle Yarpuz'un Çiçekli köyüne, sonra Andırın'ın Soğancılar köyüne göç ettiler. Su değirmeninde çalıştılar, ektiler-biçtiler ve hayvancılık yaptılar.

Daha sonra Kavak adı verilen mezraaya yerleştiler.

GÜZEL ŞİİRLER:  4 Mayıs 1992, tarihli Cumhuriyet Gazetesindeki   “40 Bin Yıl Su Altında Cilalanan Destan–2” başlıklı yazısında Yazar Yaşar Kemal şöyle diyor:

“... Sonra Maraş’a gittim ki ne göreyim, benim Karacaoğlan diye derlediğim şiirler Kul Halil’inmiş.

“Derdiçok diye bir şair var, Maraş’ın Afşin ilçesinden, 1940’lara kadar yaşadığını biliyorum. Derdiçok bir imamdır. Daha yaşarken birçok şiiri Çukurova’da Karacaoğlan’ın oldu...”

ÖĞRENİMİ:  İlk gençlik yıllarına kadar okuma ve yazması yoktu. Okumayı çok istiyordu. Ozan, yazıyı söküp, okumak için öylesine çaba göstermiş ki, yürüdüğü zaman ayağına batan, kanatan taşları hissetmezmiş. Anlatılanlara göre Kur'an'ı iki günde baştan sona okur, bitirirmiş, Daha sonra Kul Halil diye anılmaya başlamış. Fakihlik derecesinde bilgi sahibi olmuş(3).

ASKERDEN KAÇIŞ: Aşık Halil, Sultan Abdülaziz zamanında askere alınmış. O yıllarda savaşların hiç arkası kesilmediğinden, Âşık, ordudaki disiplinsizlik ve zor koşullar nedeniyle bir grup askerle birlikte askerden kaçmış(4).

AŞIK HÜSEYİN: Aşık Halil'in kızına köyün gençlerinden Aşık Hüseyin adında bir genç talip olur. Âşık Halil, kızını vermek için Aşık Hüseyin'e şart koşar(5).

USTA: Maraş’ta, halk ozanları için  nesillerden gelen bir  usta çırak ilişkisi var. Maraş ve çevresinde yetişen tüm ozanlar bu silsileyi geçmekle beraber, özellikle, Elbistan ve Afşin yöresinde bunu daha net görebiliriz. Ozan, ilk gençlik yıllarından başlayarak, bir üst düzeydeki ozana, ya da ozanlara, bir şeyler öğrenebilmek için senelerce saygı duyarak hizmet eder. Bir gün gelir ki çıraklık bitmiş, ustalık başlamıştır.  Artık ozan, saygın biri olmanın, parmakla gösterilmenin gururunu yaşar.

Âşıklar, şiirinin her bir dizesini başka bir yerden (tarla, dağ, tepe, komşu köyler…) alıp (anlatıp) ve çeşitli olayların insan üzerinde bıraktığı etkiyi yansıttıkları için yüzyıllar sonrasına kaynaklık ederler.

ÜSLUBU: Âşık Halil'in üslubu doğal ve akıcıdır. Şiirlerinin özelliklerini incelediğimiz de  halkın konuştuğu dili  kullanmaktaki becerisini ve bu konudaki ustalığını görürüz. Elimizde var olan şiirlerinde aşkı yaşamış bir insanın duygulanmalarını buluyoruz. Dini tam anlamıyla yaşadığını, dahası, halka dizelerle nasihat ettiğini anlamak zor değil.

MEDENİ HALİ:  Aşık Halil;  Musa, Ali, Mehmet, Mustafa adlı oğulları ve Fadili adında bir kızı olmak üzere, 4 oğul, 1 kız babasıydı.

ÖLÜMÜ: 19. Yüzyılın ortalarında, 1840 - 1850 yıllarında Yarpuz (Maraş İline bağlı Afşin İlçesinin eski adı)  doğduğu, bu yüzyılın son yarısında ve 20. Yüzyılın ilk çeyreğinde yaşayıp öldüğü varsayabiliriz. 

Ozanın mezarı, torunlarının yaşadığı Maraş İlinin,  Andırın İlçesi, Beşbucak Köyünün  Kavak Obasındadır.

-----------------------------------------------------

KUL HALİL'İN ŞİİRLERİ*

-----

1.

vadem yakın mı ola

Yaz gelip de beş ayları doğunca

İçmişim doluyu bulanır gönlüm
Gövermiş ovalar ekin olunca

Şu ötüşen kuşlar sökün mü ola

Bir kamil bulsam da halim ağlasam

Verse bir öğüt de gönlüm eğlesem

Aklıma geleni bir bir söylesem

Yarenler yanında yekun mü ola

Bir kamil bulsam da halden bilecek

Verse bir öğüt de yüzüm gülecek

Dertliye öğüt de kar mı kalacak

Şu benim taşıdığım akıl mı ola

Aşık Halil der de eyledim naklim

Tükendi sermayem kalmadı saklım

Kısaldı dermanım zayi oldu aklım

Yoksa vadelerim yakın mı ola

Aşık Halil

-----

2.

gitsin

Çukurova'dan da kalktı bir güzel

Sebilin suların içmeden gitsin

Korkarım yollarda ederler nazar

Ak göğsün düğmesin açmadan gitsin

Hamam köprüsünden beğlik yolundan

Doğru geçin hükumetin kolundan

Azgıt kalesinden Halbur Beli'nden

Yörüktür atımız uçmadan gitsin

Geben’in önü de konalga yeri

Oraya çözülür devesi tülü

O yarin gideceği Çinçin’in Beli

Boyu selvi dala ölçmeden gitsin

Bele çıkınca da Göksün görünür

Hep güzeller vatanına derilir

Ancak böyle güzel Avşar'da bulunur

Gergefe nakışın atmadan gitsin

Aşık Halil der de Binboğa yurdun

Yayladın yaylayı da murada erdin

Bin bir çiçeklerden destime derdin

Yekte mor menekşe biçmeden gitsin

Aşık Halil

-----

3.

yerini gördüm

Gece gündüz derdime yanarım

Niçin eyler gıybetimi el benim

Okudum kitabı gördüm yerini

Kıldan ince geçeceğim yol benim

Padişahım saray olur köşk olur

Her aşığın yüreğinde aşk olur

Haram(i)ci kul çalımlı başka olur

Şu dünyada kara bahtlı kul benim

-----

4.

bir ateş düştü

Dinleyin de birem birem söyleyim

Yüreğime bir od düştü gaziler

Esti seher yeli dosta gidelim

Eli göçmüş ıssız kalmış yazılar

Türkmen eli yaylasına göçtü mü

Gün burnuna Ceyhan suyu geçti mi

Düşürümü Haştırın’a çeşti mi

Katarında tor mayalar bozular

Benim dostum giydi m'ola alları

Halbur'dan Sınık'tan Geben elleri

Soğuk olur Meryemçil'in belleri

Eser poyraz çam dalları sızılar

Göksün derler göğ ördekli yazılar

Ceren kovar göğ boncuklu tazılar

Eser poyraz kara ardıç sızılar

Seyirt turnam Binboğa'nın sazına

Anam atam bu ellerden gitti mi

Evin bozup çadırını yıktı mı

Bütün millet muradına yetti mi

Benim gönlüm yaylaları arzular

Âşık Halil der ar namus batmanı

Ördekli'den Sarıgız'a gitme mi

Kayapınar kıblesine akma mı

Kovun dostum pınarların gözüne

AşıkHalil

------

5.

Bana Dön

..............Akçadağ'ın salına

Altın kemer kuşatayım beline

Aklımı aldırdım giden geline

Ben aşkından divaneyim hey gelin

Her aşığın her sözüne kalınma

Dertli sinem göz göz oldu delinme

Yönün öte yamacımda salınma

Cemalini bana doğru dön gelin

Selam verip selamını alınca

El bağlayıp divanına varınca

Gizli sırrım ben de sana verince

Korkuyorum kaynanana den gelin

Aşık Halil gündüz işin görmeye

Yüce dağlar muradına ermeye

Dilim tutmaz beddualar vermeye

Benin gibi ateşlerde yan gelin

Aşık Halil

------

6.

mahşer günü 

Bağlayasın asi kulun dilini

Göreceksin maşher günü halini

Zulmeyleyip yeme elin malını

Mümin kullar kendi rızkın yemeli

Aşık Halil gece gündüz çektim ah

Ben ölürsem demesinler vah

Kimi ağadır kimi bey kimi şah

Bir atadan hasıl olmuş temeli

Aşık Halil

------

7.

Kaçtım da Geldim

Sorarsan ağalar nerden geldiğim

Elbistan çölünü aştım da geldim

Han Abdülaziz'in mutfağın gördüm

Pirincin çorbasını içtim de geldim

Sabahtan kalktım da boru vuruldu

Silahlar çatılıp ordu kuruldu

Tuzsuz peksimetten asker kırıldı

Can tahmül etmiyor kaçtım da geldim

İkindi namazı dündüm düşündüm

Gündüz talim eder gece üşürdüm

Çektim askeri de yola düşürdüm

Yiğidin hasını seçtim de geldim

Korkar idik zabitlerin kastından

Koç yiğitler ayrı düştü dostundan

Tılaşın Köyünde Yasin üstünde

Üçgöz'ün Köprüsün geçtim de geldim

Korkar idik zabitlerin boyundan

Seçilmezdik yazıdaki koyundan

Depo köprüsünden Ceyhan kıyından

Çinçin'in belini aştım da geldim

Paçacılar pişiriyor paçayı

Güzelleri yüze vurur peçeyi

Aldım kaçtım heybeyinen keçeyi

Yükledim arkama göçtüm de geldim

Şen olsun Geben'in toprağı taşı

Halbur'a inince ettik savaşı

Aşık Halil sana ne der yüzbaşı

Askerin önüne düştüğüm de geldim

Âşık Halil

------

8.

Askere Gidiş

Gam çekmem yarenler haydin gidelim

Açılmış ladıfin ................ gayri

Sultan Murat emreylemiş gel deyi

Bulunmaz bunun da kolayı gayri

Adiler elinden yanıyor özüm

Kalıyor kuzular ağlıyor gözüm

Ganidir Mevla’m da verir rızkın

Kalanlar da çeksin belayı gayri

Muinli muinsi asker ettiler

Yakında olmadı hiç böyle işler

Dini bir yoldur kaçman kardeşler

Alırık inşallah kaleyi gayrı

Aşık Halil der gönüllü gidelim

Düşmanın üstüne baskın edelim

Ya gazi ya şehit niyet edelim

Terk edelim bir zaman silahı gayrı

Aşık Halil 

------

9.

bilinmez

Kimse bilmez sayısını gelenin

Çok söyleme ardı gelmez yalanın

Kendi mümin cennet ehli olanın

Her nedense itikadı bütündür

Aşık Halil ben yiğidim dernek var

Seh etmeye bir haylice emek var

Her insanın sevdiği bir yemek var

Bazısın  kahvedir  çaydır tütündür

Aşık Halil

------

10.

uçun turnam

Yekin turnam yekin koca Payas'tan

Yükün tuttum Kumkale'de Payas'tan

Yedi avcı gelmiş Kilis'ten Has'tan

Atılmayan şu Cerid'in salına

Ceyhan'da eylenin sıcak kızıncak

Çiğ vurup da katarın dizincek

Ardı Hemite önü de Üzücek

Yüksek geçin Andırın'ın çölünü

Kumkalesi bahçeleri bağları

Üzücük'ten görülüyor dağları

Andırın'ın şu vefasız beyleri

Doğru göster Haştırın'ın yolunu

Haştırın'dan Akkale'ye dönelim

Kuruc'ova Azgıt ta bade sunalım

Dolanarak sol Geben'e inelim

Issız buldum oraların gölünü

Cincin derler bir yellice bel imiş

Meyremçil de hasbahçede gül imiş

Göksün derler güzeli çok el imiş

Aşık Halil mekan tutsun elini

AşıkHalil

------

11.

kalmadı tadım

Şo göçen ellerde gördüm bir güzel

Yüzleri yaylanın karı mı bilmem

Geldi geçti hiç aslını sormadık

Şorda bir kötünün yari mi bilmem(*)

Geldi geçti hiç aslını sormadık

El bağlayıp divanına durmadık

Giyinmiş kuşanmış gözler görmedik

Al mı yeşil mi sarı mı bilmem(**)

Eğdirmiş kametin bükmüş boyunu(***)

Taramış zülfünü açmış aynını

Ayva turunç mekân tutmuş koynunu

Kokar güller gibi teri mi bilmem(****)

Halil'dir ismim de aşıktır adım

Dağıma kar yağdı kalmadı tadım

Verdiler bir güzel ben almam dedim

Gezerim ziyanda karımı bilmem

Âşık Halil

-----

12.

yandı yüreğim

Şo ömrümde bir dilbere uğradım

Kul olan kulda da donun görmedim

Bir ok vurdu ciğerime kar etti

Yandı yüreğim de kanın görmedim

-----

13.

beni öldürür

Gelin bu sözlerin haktır

Dostumdan düşmanım çoktur

İsminde de noktan pektir

Bakışın beni öldürür

Niye geldim ben elime

Şeker mi kattın diline

Benziyor cennet gülüne

Kokuşun beni öldürür.

Allı fistan döşü oyma

Aman nazlım bana kıyma

Ak gerdanda sedef düğme

Söküşün beni öldürür

Aşık Halil'im der gezer

Dostunu deftere yazar

Ay desem de güne benzer

Yakışın beni öldürür

Aşık Halil

-----

14.

gördüm

Dün gece düşümde seyran eylerken

Ben maşher yerinin ellerin gördüm

Ateşten yapılmış acayip lüle

Boynuna takılan kulların gördüm

Çektiler gözüme et ile perde

Yaradan kulunu komuyor darda

Sandım ki cümlenin hepsi orda

Yekunu üryandan hallerin gördüm

Cennete koyarlar kulun hasını

Kaldırsa Mevlam da gönlüm yasını

Bir dolu verdiler hayat tasını

Kevser ırmağının göllerin gördüm

Aşık Halil der de okumuş yazmış

Kaderim böyle de talihim azmış

Cesedim dünyada ruhum gezmiş

Ben kıldan incecik yolların gördüm

------

15.

artık pişmanım

Terk ettim ağalar da aşkın atını

Binsem de menzile yetişmez oldu

Yiyip içip konuştuğum yarenler

Yıkılsam elimden yapışmaz oldu

Gayrı güzellere yoktur işmarım

Geçen günlerime şimdi pişmanım

Arayıp bulanlar da gayrı düşmanım

Dönüp de yüzüme bakışmaz oldu

Kadir kıymet yokmuş sefil fakirden

Kılarım namazımı kalmam şükürden

Bilmem kasavetten yoksa fikirden

Aşkın dalgaları aşılmaz  oldu

Aşık Halil der de çoğ'muş amelim

Yaradan'ım kamil eyle imanım

Yetişti sinemde işte kemalim

Her işler bizlere yakışmaz oldu

Aşık Halil

-----

16.

dünyanın ötesi yoktur

Yalan dünya sana neden aldanam

Okudum kitabı her sözler doğru

Eğer ki cennete gireyim dersen

Hakk'ın her emrini tut insanoğlu

Şeytana uyup da yeme orucu

Ölünce gelir sual sorucu

Beş vakit namaz da boynunun borcu

Farz ile sünneti kıl insanoğlu

İnsan da insana ediyor tekdür

Şeytanın şerrinden sen sakdur

Yalan bu dünyanın ötesi yoktur

Bilmezsen bilene sor insanoğlu

Aşık Halil der de sözlerim böyle

Hakk'ın kelamını her zaman söyle

İşlediğin günaha tövbeler eyle

Tövbesiz  ölene zor insanoğlu

Aşık Halil

-----

17.

tuz ekmek hakkı

Yine bir gariplik düştü serime

Kim bilir ki ya nic'olur halimiz

At sürüp ellerden gitmek isterim

Belki tuz ekmektir bağlar yolumuz

Kul Halil'im der de nekes sürmesin

İyiler gidip de kemler kalmasın

Herkes bildiğinden geri durmasın

Allah sana malum olsun halımız

Aşık Halil

------

18.

yaşlandım

Aşık Halil aşk atını nallaya

Akıl gerek bu kelamı belleye

Hesap ettim sinim vardı elliye

Tükendi sermaye yarı kalmadı

Aşık Halil

------

19.

size ömür

Sazun yandı oldu kömür

Yarenlerim size ömür

Allah'ımdan geldi emir

Sazun merhum oldu bugün

Aşık Halil

-----------------------------------------------------

AÇIKLAMA

(1).  Prof. Dr. Erman Artun,  Adana Halk Kültürü adını verdiği kitabında, Aşık Halil'i 19. Yüzyıl Çukurovalı aşıklardan biri olarak alabiliriz. Demektedir.

HER ŞEY AÇIK

Maraş İlinin,  (eski ismi Yarpuz olan) Afşin İlçesinde doğdu.

a.   Önceleri, genç yaşta Karaoğlan lakaplı Mustafa adındaki ağabeyiyle Yarpuz'un Çiçekli köyüne,

b.   Sonra Andırın'ın Soğancılar köyüne göç ettiler. Daha sonra Kavak adı verilen mezraya yerleştiler.

Prof. Dr. Erman Artun’a şöyle deriz: Birkaç yıl Çukurovada yaşadı, Çukurova içerikli şiir ya da şiirler söyledi diye Çukurovalı  olamaz.

Aşık Halil,  bugün Beşbucak'ta   (Eskiciler Obası, Gökömerli Obası, Eynallı Obasını  içine alan köy)  Nediroğlu Lakabıyla anılan bir adamın tek kızına talip olmuş. Nediroğlu, kızını  fakir diye Aşık Halil'e vermemiş. O günlerde Tecirli'den (Haruniye) kırk kişilik bir eşkıya topluluğu köye gelmiş. Aşık Halil, kızını vermediği için Nediroğlu'nu eşkıyaların reisine şikayet etmiş. Eşkıyaların reisi de Aşık Halil'e yardım etmiş.

(2). Sorarsan ağalar nerden geldiğim

Elbistan çölünü aştım da geldim

Han Abdülaziz'in mutfağın gördüm

Pirincim çorbasını içtim de geldim

(3).  Aşık, bir gün bir molladan kendisine ders vermesini istemiş. Hoca, Aşık Halil'in elindeki sazı görünce kabul etmemiş. Aşık Halil nedenini sorunca:

Hoca: "Okumak için itikat gereklidir." demiş. Aşık Halil itikatlı olduğunu söylemiş. Hoca, aşığın elindeki sazı göstererek "Ben buraya şeytan sokmam "demiş. Bunun üzerine aşık, sazını kırarak yakmış. Hocaya şöyle seslenmiş:

Sazım yandı oldu kömür

Yarenlerim size ömür

Allah'ımdan geldi emir

Sazım merhum oldu bugün

Hoca aşığın bu içten seslenişi üzerine onu öğrenciliğe kabul etmiş. Aşık Halil'in arkadaşı olan onunla birlikte gezen dönemin ünlü cerrahı Gök Ömer'den nakledildiğine göre aşık, yazıyı söküp, okumak için öylesine çaba sarf etmiş ki yürüdüğü zaman ayağına batan dikenleri, kanatan taşları hissetmezmiş. Yine köyde anlatılanlara göre Kur'an'ı iki günde hatmetmiş, Daha sonra Kul Halil diye anılmaya başlamış. Fakihlik derecesinde bilgi sahibi olmuş. Hocasına teşekkür etmek için şu dörtlüğü söylemiş.

Çok söyletmen benim gibi melülü

Şefaat eylesin Hakk'ın delili

O senin bildiğin Aşık Halil'i

Şimdi görsen okumadan fak(ı) olduk.

(4). Bir grup askerle birlikte askerden kaçtı ama  Andırın'da yakalandı. Yüzbaşı sorgulamalarını  yaptı. Aşık Halil, savunmasını;

Sorarsın ağalar nerden geldiğim

Elbistan çölünü aştım da geldim

Han Abdülaziz mutfağını gördüm

Pirincin çorbasını içtim de geldim

dörtlüğüyle başlayan şiiriyle yapar.

Aşığın sazı sözünü beğenen yüzbaşı Aşık Halil'i affeder, yanına alarak askerliğini tamamlatır.

(5).  AŞIK HÜSEYİN

Aşık Halil'in kızına köyün gençlerinden Aşık Hüseyin adında bir genç talip olur. Aşık Halil, Aşık Hüseyin'e şart koşar.

"Eğer turnaları Pazar'dan (Kadirli) kaldırıp, Maraş'taki Ulucami’ye indirirsen kızımı sana veririm" der.

Bunun üzerine Aşık Hüseyin şu türküyü söyler.

Yekin turnam yekin koca Pazar'dan

Sakınalım Akarca’dan nazardan

Andırın'da geçilmiyor güzelden

Maraş deresine konun turnalar

Maraş deresinden doldurun suyu

Çatoğlu Mulla Ömer haneden soyu

Çakalcılar derler deliler köyü

Balkın çöllerine konun turnalar

Yekin turnam Çakalcılar kolundan

Elbeyli oğlum da bilir halinden

Sağsığmaz'dan da Hacın Belinden

Gayışın oğlunu görün turnalar

Mayil  oldum Nedirli’nin bağına

Arzumarum kaldı Ahır Dağına

Dolanarak inin koca Ceyhana

Ordu kılavuzu düzün turnalar

Aşık Hüseyin menzile erişe

Evliyalar imdadına yetişe

Dolanarak inin koca Maraş'a

Ulucami'ye de konun turnalar

Bir çok ozanın ve yazarın şiirinde ve yazısında olduğu gibi,  Kul Halil’in  dizelerinde de zaman zaman yanlış kelimeye rastlamak mümkün. Yanlışlığın kendinden mi, yoksa yazım hatasından mı olduğunu bilemediğim için (ki, beni bundan Allah korusun) Ozanımızın bir kelimesini dahi değiştirmedim. Buradan, şuraya varmak istiyorum: Eski halk ozanlarımızda olduğu gibi, Kul Halil’in şiirlerinde de adlandırılma yoktu. Edindiğim 19 şiirinin adlarını kendim koydum.

Benzer Dizeler: Kul Halil’in bu dizeleri, Şirazi’nin dizeleriyle benzerlik göstermektedir.

Sırma hamaylısın takmış boynuna(***)

Ayva mı turunç mu narı  mı bilmem(**)

Güllap mı serpilmiş teri mi bilmem(****)

Yoksa bir kötünün yarı mı bilmem(*)

Şirazi’nin

yaşadığı

yer ve  zaman

19. Asrın ilk yarısında Başkonuş’un yakınlarında bulunan  Yenicekale Nahiyesinin Çınarpınar köyünün  Karbasan Obasında  yaşamıştır.  Soyundan 7  Ozanın (bilinen) yetiştiği  ailenin, 2. Ozanıdır.

Ozanların Şiirleri

Genellikle Halk Edebiyatında  birçok  şiirler,    biri diğerine  çağrışım yaptırır.   Neden, bazı ozanlara isnat edilen şiirler çok fazla iken, bazılarına mal edilen az. Şunu diyebiliriz;  ki bu şiirler söylenişlerinden seneler sonra farklı yerlerde ve zamanlarda yazıya geçirilmiştir.  Bir ozana ilgi fazla ise veya ozan benliğini ileri atabiliyorsa…..  başka ozana ait eserler ona mal edilmiş olabilir. Neden Karacoğlan’na mal edilen şiirler çok fazla da (500-1000),   Hezari’ye,  Şazi’ye,   Şirazi ve Niyazi’ye isnat edilen şiirler az.

İşte nedeni; Yani halkın sevgisi… Şiirinin akıcılığı, söylenmesinin hoş olması, anlaşılır olması… gibi nedenlerden ziyade, ozanın  bir köşede unutulmuş olması,  mütevazilik,  kendini ileri atmamış olması gibi nedenler sayılabilir.

Yani şunu diyebiliriz: Kelime, cümle, mısra,  şiirindeki benzerlik yüzünden hiçbir ozan suçlanamaz.  ‘‘Falan ozan, filan ozanın  şiirini  almış,  kendine mal etmiş.’’ diyemeyiz. Ya,  öteki,  berikinin şiirini almadığı ne malum.   Hayır, böyle düşünemeyiz. Halka mal olmuş ozan bunlardan uzaktır. Bir karışkanlık söz konusu olabilir. 

-----------------------------------------------------

KELİMELER

Alırık: Alırız.
Akarca: Bir tür kuş.
Aynını Açmış: Gözünü açmış.

Azgıt Kalesi: Azgıt Kalesi Andırın'a 5 km kuzeyde Yeniköy (Azgıt) sınırları içerinde sarp bir kaya kütlesinin üzerine kurulmuştu.

Belleye: Öğrene.

Ceren: Ceylan.

Ceyhan suyu:  Ceyhan Irmağı.

Çeşti: Hayatta  mı, öldü mü?

Çinçin: Meryemçil Belinden geçen Göksun yolunun en yüksek noktasına  Çinçin denir.

Dest: Farsça, el anlamına gelen kelime. Abdest kelimesi de bu sözcükten gelmektedir.
Dündüm Düşündüm: Bir konuda etraflıca düşündükten sonra karar vermek.(karar verdim) 

Geben: Maraş ilinin Andırın ilçesine bağlı bir belde.

Göğ Ördek: Yeşil ördek.

Göksün: Maraş iline bağlı bir ilçe.

Gün Burnuna: Güneş doğarken ya da batarken görünen küçük parçası.

Güvermiş: Yeşermiş.

Halbır:  Andırına 15 km kadar uzaklıkta,  rakımı yüksek ünlü bir yayladır.

Haştırın: Andırın İlçesine bağlı tarım yapılmaya elverişli bir yerleşim.

İçmişim Doluyu:  Bade içmek demektir. Bade içme olayının gerçekleşmesi ise rüyada olur. Bade, aşığa, genellikle dini olarak yüksek seviyede kişi veya kişiler tarafından içirilir (üçler, kırklar, yediler, yaşlı bir pir, vs.). daha sonra aşığa, aşık olacağı sevgili gösterilir. O andan itibaren aşığın içinde hep o badenin verdiği yanma olacak, şiirlerini onun etkisiyle söyleyecektir. Bundan sonra badeyi içiren kişi veya kişiler, aşığa öğütler verir, bilmediği birtakım şeyleri öğretirler. son olarak da aşığa "yeterlilik" anlamına gelen "ruhsat" verilir.

işmar:göz kırpmak,  göz süzmek, göz göze gelmek. (Eskişehir -Gümüşhane -Kars ve köyleri -Gaziantep -Maraş yörelerinde kullanılır)

Kamil: Olgun, akıllı, ne dediğini bilen insandır. 

Kasavet: Sıkıntı, iç sıkıntısı. 
Katar: Birbiri arkasına dizilmiş hayvan sürüsü.
Kelam: Söz, deyiş, cümle, sözleşme anlamlarına gelir.

Konalga: Mola verme yeri.

Maşher: Mahşer.

Maya: Damızlık dişi deve.

Mayil Olmak: Hayran kalmak, vurulmak.

Mekân Tutmuş: Yer edinmiş, yerleşmiş.
Meryemçil: Maraş ilinin Göksun  ilçesine bağlı bir dağ geçidi. 

Nallamak: Atlara nal çakmak.
Nazar: 1. Belli kimselerde bulunduğuna inanılan, insanlara,  mala mülke,  zarar veren, bakıştaki çarpıcı ve öldürücü güç, göz. 2.Bakış, bakma, göz atma. 
Od: Ateş.
Sakdur: Korun.
Sarıgız: Sarıkız. (Kayseri İline bağlı bir ilçe.)

Seh Etmek: Sefa sürmek, eğlenmek.
Sual Sorucu:  Münker – Nekir.

Tahmül: (tahammül) katlanmak, dayanmak, çekmek.

Tor: Çekingen, utangaç, acemi işe alışkın olmayan, yabani. Olgunlaşmamış.

Sin: Yaş.  
Tekdür: (tekdir) paylama azarlamak. 

Tülü: Hörgüçlü deve ile boz devenin melezi olan  devenin erkeği.
Vade: (Şiirde, ecel anlamında) ölüm, mukadder vakit, ömrün sonu,  hayatın sonu,  ömrün bitimi.

Yaren:  Arkadaş, yakın, dost.

Yekte: 1. Eteklik. 2. Bir şeyin aşağıya doğru uzanan yüzü. 3. Etek yapmaya elverişli kumaş.
Zülüf: Şakaklardan sarkan saç lülesi . Sevgilinin saçı. Gerdana dökülen saç teli. 

----

  

KAYNAKÇA

Aslan, İsmail (198]), "Çukurova'da Şiirleri Bilinip Ek Hayatı

Bilinmeyen Halk Ozam Aşık Halil", Mersin Kültür ve Eğitim Sempozyumu Bildirileri, Mersin

Karaburç, Mehmet (1995), Adana-Osmaniye'de Aşıklık Geleneği

(Basılmamış Yüksek Lisans Tezi)

Kılıç, Ahmet (1976), Gavurdağı Türküleri, Türkiye Geleneği.

-----------------------------------------------------