http://sairlermaras2.blogspot.com.tr/

21 Temmuz 2014 Pazartesi

AŞIK YENER


KİMDİR: Halk Ozanı 

DOĞUMU : 1928 Yılında Elbistan’ın Tanır köyünde doğdu. Asıl adı Hacı Yener’dir. Tanırlı Aşık Yener diye de bilinir.

ÖĞRENİMİ   
İLKOKUL: İlk okulu 1928 yılında köyünde okuduktan sonra,

ORTA ÖĞRENİM: Adana Düziçi Köy Enstitüsüne devam etti.

1946 Yılında Hasanoğlan Köy Enstitüsünü bitirdi.

ÇALIŞTIĞI ALANLAR: Önce kendi yöresinde, daha sonra Kayseri ve İstanbul’da sağlık memuru olarak çalıştı. Bir süre de bucak Müdürü olarak görev yaptı.

EDEBİ HAYATI: Âşıklık geleneğini sürdürerek şiire küçük yaşlardan itibaren başladı. Yani ilkokulda şiir yazmaya başladı. Bu yıllarda aile büyüklerinden dinlediği türküler ve halk hikâyeleri, öncesini  tanımasında yardımcı oldu.

CEZA: 1962 Yılında politik nedenlerden dolayı bir süre tutuklu kaldı. Bundan dolayı uzun süre sıkıntılar yaşadı. Gördüğü baskı sonrası il değiştirmek zorunda kaldı(1).  Altı yıl açığa alındı.  Daha sonra aklanarak eski görevine dönen Aşık Yener 1978 yılında emekli oldu. 

TAKLİT ETMEDİ
İçindeki sevginin, dostluğun gelişmesi için çok yönlü okudu.    Pir Sultan Abdal, Yunus Emre, Karacaoğlan, Köroğlu ve Aşık Veysel’den etkilendi ama taklit etmedi. (2).

SEÇTİĞİ KONULAR: Âşık Yener, şiirlerinde sevgi, doğa, ayrılık, toplumsal taşlama ve yergi gibi hemen her konuyu işlemektedir.

DÜŞÜNCESİ VE KİŞİLİĞİ:  Demokrat, devrimci, ilerici bir insan olduğunu, zamanla, ülkenin içinde bulunduğu durum, kendini sarstığını, düşündürdüğünü vurgular(3). 

FELSEFESİ: Alevi kökenli olmasa da  Alevilik felsefesini benimsemiş bir ozan olduğunu söyler(4). 

ÖLÜMÜ: 2009.

ESERLERİ: Şiirlerinin birçoğu, çeşitli sanatçılarca bestelenen Aşık Yener şiirlerini;
                 1.  Deyişler Demeti - 1982-1992,
                 2. Yol Ver Dağlar Yol Ver Bana - 1998,
                 3. Binboğadan Marmaraya – 2002, adlı eserlerde toplamıştır.


---------------------------------------------------


AÇIKLAMA



Folklor Edebiyat Dergisi, Kasım-Aralık, 1997, 12. Sayında yayınlanan ve  1996 yılında AYHAN AYDIN’ yapılan bir söyleşide  şunları söylemektedir:

(1). Halk ozanı, yöneticilere dalkavukluk yapan birisi değildir. Halk ozanı halkın yanında olan kişidir. Halkın sorunlarını düşünüşünü, duygularını, sevgilerini yansıtır şiirlerinde.
Şiirlerimde devamlı halkın haklı davasının yanında olmamdan dolayı birçok kez tutuklandım. Beni tımarhaneye tıkmak istediler, çok yoğun baskılar nedeniyle İstanbul’a gitmek zorunda kaldım. 6 yıl görevimden açığa alındım. Mahkemem 6 yıl boyunca devam etti. Tekrar görevime döndükten sonra da bu kez Kayseri’ye sürüldüm. Şiirlerim suçlu bulunuyordu fakat ben o suçu işlemeye devam ettim.

Bitmez çile tükenmeyen sefalet
Yıllar yılı başımızda taç bizim
Vicdansızlar kanun çiğner maharet
Gerçekleri söylememiz suç bizim

-----

(2). Elbette ki büyük halk ozanlarının şiirlerini okudum, onlardan etkilendim. Fakat ben onları taklit etmedim. Kendi şiirimi kurmaya çalıştım. Taklitle bir yere varılamaz. Sanat edebiyat yaratılamaz. Ama etkilenmeler olabilir. Bu da normaldir.

Ben çocukluktan itibaren başta Pir Sultan Abdal, Yunus Emre, Karacaoğlan, Köroğlu gibi halk ozanlarının, halk şiiri yazanların eserleriyle birlikte diğer şair ve yazarların da eserlerini okuyarak yetiştim. Hepsinin derin etkileri oldu bana. İnsan sevgisini, hümanizmayı, kardeşliği, dostluğu, eşitliği şiirlerinde işlemiş bir Yunus Emre, haksızlıklara karşı direnebilen bir Pir Sultan Abdal, güzellikleri şiirlerinde işleyen bir Karacaoğlan değerli isimlerdir. Onların şiirlerinde yoğun insan severlik ince bir duyarlılık vardır. Bunlara daha birçoklarını eklemek mümkün, Aşık Veysel zaten benim hocamdır.

Bizlerin öldükten sonra da yaşatılması halkın yararınadır. Bizler halkın diliyiz, halkın kulağıyız, halkın sesiyiz.

Bir halk ozanı olarak devamlı her türlü gericiliğe ve kötülüğe karşı gelmeye çalıştım.

Gerçek bir halk ozanı hiçbir zaman herhangi bir menfaat düşünmeden toplumun yanında olan kişidir. Nasıl ki zoraki şair olunamazsa zoraki halk ozanı da olunamaz. Halk ozanlığı apayrı bir yapıdır. Halk ozanlığı özgün bir yapıdır. Ozan yetişmesiyle, eğitimi, etkilenmeleriyle eserlerini ortaya koyar.

Halk ozanının büyük cesareti olmalıdır. O korkmadan haykırabilmelidir, haksızlıklar karşısında gerçekleri. Bana büyük baskılar yapıyorlardı. Benim ise bir şiirim vardır, buna karşı.

Korkmam ulan korkmam zalim dölleri
Bin türlü sualle yorsanız beni
Sıkıyönetimin zalim kulları
Acı sözler ile kırsanız beni

-----

(3). Ben sürekli yaşamın içindeyim. Her türlü insanca yaşam tarzına açık bir yapım vardır. Seyahat etmeyi çok seviyorum. Değişik insanları tanımak, onlarla konuşup kaynaşmak vazgeçemediğim tutkularımdandır.  Doğaya bayılıyorum. Doğasız yaşam zaten düşünülemez. Hayatı, gençleri, yenilikleri çok sevip her şeyi kendime yakın hissediyorum. Beni yaşama bağlayan çok şey var. İçimde umutlarımı hep yaşatırım. Umutsuzluğa hiç düşmem. En çok insanlığa bir şeyler verebilmiş kişileri severim.

Ülkemizde sayısız sorun yaşanıyor. Her geçen gün de daha fazla arttığını görüyoruz sorunların. Açlık, sefalet, cinayetler, intiharlar, baskı, sömürü, ayrımcılık… hat safhada. 

Halk ozanları gerçeklerin peşinde, aksaklıklara, baskılara isyan eden, insanları, yöneticileri uyaran insanlardır. Nasıl ki halk yokluk-yoksulluk içindeyse ozan da o yokluk ve yoksulluğu görebilendir. Ozan, halkın diline tercüman olarak sorunları yansıtmalıdır.

Aşık Veysel değer verdiğim, çok sevdiğim bir ozandı. İyi niyetli, samimi birisiydi. Aşık Veysel’i toplumsal şiirler yazmadığı için eleştiriyorlar. Fakat o kendi boyutunda sevgiyi, duyguyu, güzelliği işleyen şiirler yazdı. İnsanlara niye şöyle değil de böyle şiirler yazıyorsun, diyemeyiz. Buna kimsenin hakkı yoktur. O yine de ileri değerleri savunuyordu.

Şimdi tek tek sayamayacağım, birçok ozan yakın dostumdur. Ben onları, onlar beni severler. Bir Hüseyin Çırakman’ın şiiri güçlüdür, önemlidir. Genç halk ozanları şiirlerini bana getirip beğenip beğenmediğimi sorarlar. Ben de onlara, benim şiirim Karacaoğlan’ın, Pir Sultan’ın, Yunus’un şiiri gücünde değil, diye yılgınlığa düşmeyin derim. Her çiçeğin bir kokusu, güzelliği vardır. Her gülün bir kokusu vardır. Gökyüzünde yüzlerce yıldız vardır. Bir kısmı çok parlaktır. Fakat onların yanında da yıldızlar vardır. Önemli olan ürün meydana getirebilmektir, diyorum genç ozanlara. Devamlı yazılmalı, çaba harcanmalıdır. Ozanlık, şairlik bir halka gibidir. Birbirine bağlanır, kopmaz. Karamsar olmamak gerekir, sürekli çaba harcamak gerekir.

Ülke yönetimindekilerin bilgili tecrübeli insanlar olması gerekir. Çıkarlar ortadan kaldırılmalıdır. Ortak insani yararlar ön plana getirilmelidir. Toplumun gereksinmelerini karşılayacak yeni kanunlar, hukuk yolları bulunmalıdır. Yani önce devleti yönetenlerin insanlara layık niteliklere sahip olmaları sağlanmalıdır. Toplumun ortak yararı için artık laçkalaşmış hukuk sisteminin değiştirilmesi gerekir. Parlamento, hukuk sistemi, eğitim sistemi, çağdaş, uygar, ileri bir hale getirilmeden bu ülkede bir şey değişmez. Teokrasiyi isteyenlere, gericilere karşı daha da çok uyanık ve dikkatli olmalıyız.

-------

(4).  Alevi kökenli olmasam da Alevilik felsefesini benimsemiş bir ozanım, ben. Alevilik-Bektaşilik bir kültür ve felsefesidir. Mezhepsel değildir. Aleviler genelde çağdaş demokrat insanlardır. Ezilmiş, horlanan insanlardır. Ama her şeye rağmen düşüncelerinden ödün vermemişlerdir.
Alevilik-Bektaşilik felsefesi bir ezilmişliğin içinden gelmiştir yüzyıllar boyu. Hep dışlanıp, hor görülmüşlerdir Aleviler-Bektaşiler. Ayrıcalıklara tabi tutulmuşlardır. 
............................................................................................

ŞİİRLERİ

1.

EKSİK OLMAZ

Ağustos gelse de Temmuz geçse de
Yüce dağbaşında kış eksik olmaz
Kimse bakmaz söğüt yaprak açsa da
Meyvalı ağaçta taş eksik olmaz

İyiler iyilik yolundan şaşmaz
Denizler coşsa da kabarıp taşmaz
Bir kötüye varıp kimse bulaşmaz
Yiğidin başında iş eksik olmaz

Nehirler coşarlar ırmaklar çağlar
Yol vermez ki gidem sıralı dağlar
Yarinden ayrılan ah çeker ağlar
Aşığın gözünden yaş eksik olmaz

Gül açar dalların yücelerinde
Yar ismi dilimin hecelerinde
Ben Aşık Yener’in gecelerinde
Karalı karalı düş eksik olmaz

-----

2.

SORAN OLURSA

Ey sevgili beni bir zaman sonra
Göçüp gitti dersin soran olursa
Nice yıllar geçti geri dönmedi
Çoktan yitti dersin soran olursa

Unutulup gitti geçen her günde
Hatırlanmaz oldu bayram düğünde
Aşkımdan köz düşen garip gönlünde
Duman tüttü dersin soran olursa

Sellere karışan toprak kil gibi
Rüzgara kapılan bir mendil gibi
Eriyip tükenen bir kandil gibi
Yanıp bitti dersin soran olursa

Söyle Aşık Yener talihe küstü
Sevgiden sevdadan umudun kesti
Mezar taşlarında bir akşam üstü
Baykuş öttü dersin soran olursa

-----

3.

DOKTOR BEY

Çok derdim var teker teker söyleyim
Şöyle biraz gelir misin doktor bey
Lokman sensin ben gayriyi neyleyim
Derde derman bulur musun doktor bey

Gör halimi hele gel de şöylece
Günüm zindan bir yıl bana her hece
Oturmazsan ayaküstü böylece
Beş dakika kalır mısın doktor bey

Kör cahil mi yutmuş mudur ilimi
Mecnun mudur sevdalı mı deli mi
Alim midir evliya mı veli mi
Kimde ne var bilir misin doktor bey

Savaşım var bu hayatla başa baş
Yalnız kuşa gelen geçen vurur taş
Desem sana derdime ol arkadaş
Kabul edip olur musun doktor bey

Âşık Yener yakışır mı saraya
Kader bizi sürükledi buraya
İlaç neyler yürekteki yaraya
Neşter vurup alır mısın doktor bey

------

4.

Yol Ver Dağlar

Başı duman pare pare
Yol ver dağlar yol ver bana
Gönlüm gitmek ister yare
Yol ver dağlar yol ver bana

Kayseri'nin uzun yolu
Çekip gitsin yare doğru
Gözlerim yaş dolu dolu
Yol ver dağlar yol ver bana

Âşıklıktır benim karım
Çok özledim nazlı yârim
Dudu dillim sitemkârım
Yol ver dağlar yol ver bana

Karlı başından esmedim
Ben o yâre hiç küsmedim
Daha umudum kesmedim
Yol ver dağlar yol ver bana

Filiz yârim yaprak olur
Gazel olur toprak olur
Sırma saçı ak ak olur
Yol ver dağlar yol ver bana

Yar bir rakip bulur sonra
Gidip elin olur sonra
Âşık Yener ölür sonra
Yol ver dağlar yol ver bana 

------
5.

söylememiz 
suç bizim 


Bitmez çile tükenmeyen sefalet
Yıllar yılı başımızda taç bizim
Vicdansızlar kanun çiğner maharet
Gerçekleri söylememiz suç bizim

Ankara’da türlü türlü plan var
İstanbul’da açık açık talan var
Seksen bine köpek satıp alan var
Sorsak hele kıymetimiz kaç bizim

Kanuni Han önder olup askere
Seferi var Avrupa’ya on kere
Ecdadının at sürdüğü yerlere
Çöpçülüğe akın eden göç bizim

Vurguncular sayfiyede Ada’da
Köşkleri var Şişli, Levent, Moda’da
Yedi nüfus kiracı tek odada
İki metre yerimiz yok hiç bizim

Aşık Yener bozma gene asabı
Soysun hele fırsatçılar kasabı
Elbet bir gün sorulacak hesabı
En sonunda alınacak öç bizim

-----

6.

BU VATAN KİMİN

(Orhan Şaik Gökyay’a Cevap)

Bu vatan toprağın tam üzerinde
Dipdiri ayakta duranlarındır
Büyük şehirlerin orta yerinde
On katlı saraylar kuranlarındır

Sivri zekasıyla bin tuzak kurup
Tilki düzeniyle tetikte durup
Halkımın sırtından milyonlar vurup
“Daha var mı” diye soranlarındır

Yoksul bir iş için girer sıraya
Bekle ki iş bulsun seneye aya
Tekmil bakanlıklar hem Çankaya’ya
Teklifsiz destursuz girenlerindir

Hanlar köşkler yatlar tüm sıra sıra
Elli kat elbise yüz çift kundura
Gönlü çektiği an Paris Londra
Atlayıp uçağa görenlerindir.

Ele kalkan yapıp imanı dini
İçinde saklayıp garazı kini
Kendi günde alıp doksan yüz bini
İşçiye yüz lira verenlerindir

Sevgili nazlanır durur kolunda
Cins köpek sağında uşak solunda
Tarabya’ya doğru sahil yolunda
Binip mersedese sürenlerindir

Boğaz otelleri bakar denize
Siyah havyar yenir beşbin beşyüze
Ellibini sayıp bakire kıza
Sütün kaymağını derenlerindir

Aşık Yener aşkı devrim kızının
Teli de devrimci divan sazının
Halk için söyleyen halk ozanının
Koluna zincirler vuranlarındır

------

7.

VEYSEL’E AĞIT

Kanlı Kızılırmak Yıldız dağları
Hani Aşık Veysel Sivas elleri
Yansın Şarkışla’nın viran bağları
Hani Aşık Veysel Sivas elleri

Naz ile duvara yaslansın sazı
Karalar bağlansın gelini kızı
Kavurdu gönlümü derin bir sızı
Hani Aşık Veysel Sivas elleri

Nice yıl dolaştı söyledi çaldı
Eseri yurduna yadigar kaldı
O’nu sadık yari toprak mı aldı
Hani Aşık Veysel Sivas elleri

Başkent Ankara’ya ulaştı posta
Karalı bir haber geldi Sivas’ta
Başvekil bakanlar mebuslar yasta
Hani Aşık Veysel Sivas elleri

Karanlık dünyasın aydınlık gördü
Nice unutulmaz eserler verdi
“Hayatın yalan ölüm bir gerçek” derdi
Hani Aşık Veysel Sivas elleri

Uzun ince yolda hem bile bile
Gahi ağlayarak gahi de güle
Yolcusu sonunda vardı menzile
Hani Aşık Veysel Sivas elleri

Derdini döktüğü derin dereler
Rakipler gitsin ki geçit vereler
Sivrialan Köyü bütün yöreler
Hani Aşık Veysel Sivas elleri

Ünü duyulurdu bütün dünyada
İngiliz Fransız hem Almanya’da
Mevlana duymuştu ağlar Konya’da
Hani Aşık Veysel Sivas elleri

Dağlan benim gönlüm yürekten dağlan
Ağla Veysel için karalar bağlan
Emrah Yunus Emre Karacaoğlan
Hani Aşık Veysel Sivas elleri

Nice yiğitleri nice canları
Nice ozanları nice hanları
Aşık Ruhsatiyle Pir Sultan’ları
Hani Aşık Veysel Sivas elleri

Ferhat ah eyleyip dağlar deliyor
Aslı Han Kerem’e sabır diliyor
Açın sinenizi Veysel geliyor
Hani Aşık Veysel Sivas elleri

Bak göçüp gidiyor günleri dolan
Üç damla gözyaşı geride kalan
Kanma Aşık Yener bu dünya yalan
Hani Aşık Veysel Sivas elleri
------

8.

EGEMENLİK MİLLETİNDİR

Hem kayıtsız, hem de şartsız
Egemenlik milletindir
Ruhsatsız, vizesiz, kartsız
Egemenlik milletindir.

Oğuz, Selçuklu boyumuz
Türk oğlu Türk’tür soyumuz
Özgürlük bizim huyumuz
Egemenlik milletindir.

Çağdaşlığın gerçek yüzü
Demokrasimizin özü
Atatürk’ün kutsal sözü
Egemenlik milletindir.

Biriz neş’e, tasamızda
Soframızda, masamızda
Yazar Anayasamızda
Egemenlik milletindir.

Kentin, kasabanın, köyün
Töresi var her bir şeyin
Ne paşanın, ne de beyin
Egemenlik milletindir.

Vatanın temel taşıyız
Biz bu yurdun yurttaşıyız
Diktatörlüğe karşıyız
Egemenlik milletindir.

Anlamayan beri gelsin
Gelip bizden öğüt alsın
Bilmeyenler varsa, bilsin
Egemenlik milletindir.

Aşık Yener’in emeli
Herkes gerçeği bilmeli
Adalet mülkün temeli
Egemenlik milletindir.

------

9.

HER ŞEY BOŞ 

Üç günlük yalancı fani dünyaya
Kimler konup kimler göçmediler ki
Kimisi atlı da, kimisi yaya
Kimler gelip, kimler geçmediler ki

Gördük nice Ağa, nice Beyini
Koyup da gittiler olan şeyini
Feleğin sunduğu ecel meyini
Kimler alıp, kimler içmediler ki

Herkes niyetince giydi donunu
Kendi amelince gördü sonunu
Hayır tohumunu, şer tohumunu
Kimler ekip, kimler biçmediler ki

Aşık Yener benim ozan dağımda
Her mevsim yıllarca ömür çağımda
Dostluk gülü bitti gönül bağımda
Kimler bakıp, kimler seçmediler ki

------ 

10.

OZANCA

Korkmam ulan korkmam zalim dölleri
Bin türlü sualle yorsanız beni
Sıkı Yönetimin emir kulları
Acı sözler ile kırsanız beni

Zincirlerle bağlansam da kolumdan
Dipçiğiniz kalkmasa da dalımdan
Halk ozanıyım dönmem yolumdan
Çekip mavzer ile vursanız beni

Namerdim ben size boyun bükersem
Affedilmem için diller dökersem
Kör olsun gözlerim bir off çekersem
Bağlayıp cellada verseniz beni

Ozan gerçek yazar, gerçeği söyler
Açlıktan iniler şehirler, köyler
Gene yazacağım hep aynı şeyler
Yağlı kementlere sarsanız beni

Çekseniz de Pir Sultan’ın darına
Bugünkü sözümü koymam yarına
Değil ki Maraş’ın zındanlarına
Götürüp Fizan’a sürseniz beni

Zalim Yusuf Paşa, vicdansız Vali
Sizin boynunuzda halkın vebali
Şahınızdan korkmam İsa misali
Tutup da çamıha gerseniz beni

Aşık Yener ölmez eroğlu erler
Bir gün yıkılır bu köhne eserler
Özü, sözü doğru, kendi mert derler
Dosta, düşmanlara sorsanız beni

------

11. 

GEL BANA

Aşkınla yandığım gül yüzlü yarim
Mavi sular gibi ak da gel bana
Bir bahar mevsimi akşamüzeri
Saçına sümbüller tak da gel bana

Hasretle tutuşur sevdanı çeken
Goncalar kuruyup olmadan diken
Senin hayalinle avunur iken
Şöyle usul usul çık da gel bana

Ölürüm gözlerim seni görmezse
Gönlüm aşk bağından güller dermezse
Eğer annen duyup izin vermezse
Uykuya dalsın da çek de gel bana

Şadolsun bu gönlüm yeniden yeni
Mestane bakışın mest etsin beni
Aşık Yener kulun özledi seni
Hasretle yollara bak da gel bana

------

12. 

GELDİ GEÇTİ

Çocukluk yıllarım gençliğim derken
Seneler ne çabuk geldi de geçti
İçimde yaşamak umudu varken
Felek kozlarını böldü de geçti

Çok dostlar vakitsiz bizi boşladı
Gönlümde hüzünlü dönem başladı
Kimisi serseri diye taşladı
Kimi mecnun diye güldü de geçti

Aşık Yener yoktur garazım kastım
Dostluk dergahında serili postum
Ben vefa beklerken vefasız dostum
Ok attı sinemi deldi de geçti

------

13.

KİMSEM YOK BENİM 

Yalnızım gurbet elde
Benden başka kimsem yoktur
Tek başıma kaldım çölde
Benden başka kimsem yoktur

Yüceden engine indim
Bir mum gibi yanıp, söndüm
Anasız kuzuya döndüm
Benden başka kimsem yoktur

Yel olup gurbete estim
Sıladan umudum kestim
Ne eşim var ne de dostum
Benden başka kimsem yoktur

Geçiyor gençlik çağlarım
Yas tutar kara bağlarım
Bir gün ölsem yok ağlarım
Benden başka kimsem yoktur

Aşık Yener’im biçare
Yüreğimde türlü yare
Mecnun gezerim avare
Benden başka kimsem yoktur


(Söyleşi 1996
Folklor Edebiyat Dergisi, Kasım-Aralık, 1997, 12. Sayı)


----------------------------------------------------------------

Hiç yorum yok: