ALİ KEMAL GÖZÜKARA

KİMDİR
Ozan – Yazar – Eğitimci.
Çocukluğunda , döğen sürdü, çiftçilik yaptı, çobanlık yaptı. “Kendi koyunlarımızı, sürüye girmeyen koyunlarımızı güdüyordum. 5 / 6 tane.”
Üretken ozanlarımızın başında gelir. Oldukça sitemkâr, dünyaya karşı. Değerinin anlaşılamamasından oldukça dertli. Yüreğindeki sevgi,  tüm ozanların yüreklerindeki sevgi çağlayanı gibi çağıldayıp duruyor. 31 Yıl, 6 ay görev yaptı. Dövüldü ve sürüldü.  

DOĞUMU: Maraş'ın Elbistan İlçesine bağlı Eldelek Köyünde 1928 yılında doğdu.  (Yazarın doğum tarihi: Nüfus cüzdanında 1931 yazıyor,  ama gerçekte 1928 doğumludur.)

ANNE / BABA: " - Annem,  Osmanlı kadını, yetişmiş, ağırbaşlı vakur bir kadın?  Babam saftı, sefildi, terbiyeliydi, temiz adamdı ama annem kadar kültürlü değildi(1). "

ÖĞRENİMİ:  1943 Yılında ilkokulu bitiren Gözükara, iki yıl sonra Düziçi Köy Enstitüsüne kaydoldu(2).

AİLESİ: - Ailede 8 çocuğun ikincisi.  Yalınayak gezdiğini, ayağına dikenler battığını, ilerleyen yıllarda çift sürdüğünü, ekin biçtiğini, döğen sürdüğünü, yorgunluğunun sonunda da gölek sularında yıkandığını söylüyor(3). 

ÇOCUKLUĞU:  Çocukluğumuzun düşleri. İçimizde hala özlemi vardır tabi. Kuzularla, oğlaklarla iç içe yaşar çocuklar köy yerinde. Koyunlar kaçar, keçiler kaçar.  Onları evirir çevirir,  güder. Yazın yaylalara çıkarlar. Her akşam, kuzular, oğlaklar annelerine kavuştuklarında meleşirler. Her şey şiir gibidir sanki(4).

GÖREVİ VE YAPTIKLARI 
1950 Yılında Enstitüyü bitirerek öğretmenliğe başladı. 27 Yıl ilkokul öğretmenliği yaptıktan sonra 1977 yılında emekli oldu. 1984 Yılında yeniden öğretmenliğe döndü ve 1994 yılında sağlık nedeniyle yeniden emekli oldu.

SEVDA: İlkokulu bitirdikten sonra iki yıl ara verdi. Babası maddi nedenlerden dolayı, Köy Enstitüsüne göndermek istemedi. Çünkü çifti – çubuğu meydanda kalacaktı(5).

SÖYLEŞİDE SORULUYOR: Alevi mi, Sünni miydi köyünüz? Cevap: Köyümüz yarı Alevi, yarı Sünni, diyor. Esasında köyümüz çok çağcıl bir köy. Köken olarak önceden Aleviymiş, sonradan Sünniliğe dönüşmüşler. Baba inancı sürdürüyorlardı. Biz de babalar çoktur. Evliya Baba, Kara Baba, Battal Baba gibi babalar çok bizim köyümüzde.
Hatta bizim yakınımızda Hatice (Hacca) Ana vardı. Hacca Ana zaman zaman Küçük Yapalak’a giderdi. Ben, ilkokuldan sonra Küçük Yapalak’la o kadar çok ilgilendim ki, şimdi kalksam Ankara’dan Elbistan’a gitsem bana hususi Küçük Yapalak’tan araba gelir. Davete çağırırlar. Hâlbuki Sünni köylerimizden bunu görmedim. En çok dostlarım da Alevilerden oldu. Alevi / Sünni diye de ayrım yapmıyorum. Ayrım hatadır. Fakat onların bana yaklaşması, kültüre yaklaşması daha başkaydı, daha güzeldi, daha hoştu(6).

DEDESİ HOCAYDI: Dedesinin, Sünni köyünde değil de, Alevi köyünde hoca olduğunu söylüyor(7). 

FELSEFESİ: “Mesela laiklik ne kadar güzel bir şey. Sen Alevi olursun, ben Sünni olurum, öteki Çerkez olur, öteki Çeçen olur, öteki başka inanışa tapar, öteki başka şey yapar. Ama bu yurtta olan herkes bu yurdun sahibidir. Bu memleketin sahibidir. Bu memlekette  hakkı var hissesi var. Herkes kanun karşısında eşittir.” 

MEDENİ DURUMU: Evlendi.   4’ü kız 2’si erkek olmak üzere 6 çocuk babası oldu. 

ÖLÜMÜ: Bir Mart günü / 2006.

EDEBİ HAYATI:  Yazmaya 1946 yılında duvar gazetelerinde başladı. Çeşitli dergi ve gazetelerde yazıları yayınlandı. 

ESERLERİ

1. Yırtık Pabuçlar - Roman 1960,
2. Paslı Kelepçeler - Roman 1964,
3. İbili’ye Mektuplar - Öykü 1970,
4. Masaldan Masal - Masal 1975,
5. 1 Mayıs Türküsü - Şiir, 1977,
6.  Çeyrek Adam - Fıkralar 1985,
7. Döne’ye Mektuplar - Öyküler 1987,
8. Yola Düşen Kağnılar - Destan 1988,
9. Bıldırcınlar I – II- III - Roman 2001–2002,
10. Ulu Nehir - Nasrettin Hoca Fıkraları 2003,
11. Kiralık Tanık - Öykü 2004,
12.Tüysüzden Mektuplar - Şubat 2006, vd.   gibi yayımlanmış kitapları var.

-----------------------------------------------------------

şiirlerinden örnekler

Hotirinan

Toprak oğlu topraktan bir evimiz vardı

Kapımızın önünde küllük

Komşu çocuklarıyla

Bulaşık sularının ıslattığı yerde

Kösküç oynardık

Duyulurdu öte sokaklardan alıç ahlat sesleri

Sokulurduk satıcının yanına

Üçer beşer çalardık

Herkes bizden korkardı

Seremezdi çamaşırı güneşe

Budar düğmelerini kumar oynardık

Ayrı geceler kemik gitti takır tukur

Hoca okur kızlar dokurlar

Sabahları bulurduk

Topaç çevirirdik dünya ipimize

Hacca canın damında o oturur ağlardı

Bizler kıkır kıkır gülerdik

Sefer onlardandı Sefer o gruptandı

Bizim başkandı Ahmet

Yan bakamazlardı hiç

Gık deseler döverdik

Çullu’nun bahçesinde tek ağaç elma vardı

Giderdik yolmaya

Tutardık kırardık dallarını

Çullu geriden görür eşşoğlular der atardı

Değneğini arkamızdan

Hoptirinan çalarak kaçardık

Cılız dumanlar tüten bacası ve tepeden delikli evi vardı

Yemen yemişti biriciğini iç çeker anlatır ağlardı

Beli bükülmüş, çilenin kemirdiği parmaklarıyla

Çilenin insanıydı.

Kızgın güneş soldurmuştu meyvesizdi

Buram buram toprak kokan topraksız toprak anasıydı

Sıla kokar ekmeğinde garibin

Çorbasında acıları ha kaynar

Hayal değirmeninde özlemler öğütür, yanar

Mesafeler hora teper

Zaman yumak yumak

Çözemez gayrı oturur ağlar

Gurbette gün doğar sılada batar

------

ZAMAN

Ardına bakmadan ha bire koşar

Kendi yok ama dal ile açılır

Yapraklar düşerse yaşar ha yaşar

Sarıyı yeşile katıyor zaman

Hiç habersiz tozu dumana katan

Dikenli dikensiz her dalda öter

Geceleri doğar gündüze batar

Tilki uykusuna yatıyor zaman

Bazen sağlamlıktır bazen sayrılık

Bazen soğuk bir yel ve bazen ılık

Bazen birleşmektir bazen ayrılık

Yanında giderken yitiyor zaman

------

BACIM

Açılan her zaman gül değil bakın

Kendini dikene alıştır bacım

Eline batınca şaşırma sakın

Buna sabır kılmak yetişir bacım

Neler almış gördün daha ne olur

Arayan ararken çok şeyler bulur

Yaşayan doğadan nasibi alır

Her adım bir sona varıştır bacım

Göremeyiz önde neler yatıyor

Ulusları birbirine katıyor

Ak kabuk içinde bir kuş ötüyor

İşte bu sesleniş oluştur bacım

Adsızın haline yaklaş ta bir bak

Yıkılsa da bendi suyu akacak

Dikeni gül diye seven çıkacak

Bunlar bıkkınlığa vuruştur bacım

------

GÜLENDAM

Yuvada yavrular gözünü açıp

Dil olanda geleceğim Gülendam

Doğa adlı sevda renklere geçip

Al olanda geleceğim Gülendam

Ak umutlar ilmik ilmik dokunsun

Hasret gözler yollarıma bakınsın

Bahar açan dallar yaprak takınsın

Bol olanda geleceğim Gülendam

Çoban bayırlara salsın sürüsün

Çayır çimen tüm çevreyi bürüsün

Yellerin önünde bulut yürüsün

Sel olanda geleceğim Gülendam

Sevda yol izlesin dursun kaçaklar

Dağ eteği yol kenarı çiçekler

Bakış açsın iştah açsın çiçekler

Bal olanda geleceğim Gülendam

Kara yazan hep sözcükler bozulsun

Geniş tülbent tel elekten süzülsün

Bekliyorum kol bağlarım çözülsün

Sal olanda geleceğim Gülendam

Kişi üzgün olur umutsuz olmaz

Boşu boşa koyar dolular dolmaz

Hayalde açılan öyle pek solmaz

Kal olanda geleceğim Gülendam

Sağılan süt kazanlarda karanda

Halk çayır yaylalara kuranda

Yıkan seller bitip taşkın duranda

Yol olanda geleceğim Gülendam

Adsız yüreklerde açan solmadan

Hasretin içine hasret dolmadan

Bel bükülüp kulak sağır olmadan

Gel olanda geleceğim Gülendam

------

TEK DÜDÜK

Sevda nasıl şeydir anlamak için

Uzun hasretleri tatmadan olmaz

İnsanın insanı sevmesi için

Bölüşük kavgası bitmeden olmaz

Başına konmaktır aynı çiçeğin

Yollar birlik olmalı özü gerçeğin

Yeşermesi için aynı çiçeğin

Toprağı toprağa katmadan olmaz

Hakk’ın türküsüne koşmalı sazı

Kardeşlik demeli kalede yazı

Haksıza haykırıp coşmalı bazı

Aynı günde bayram etmeden olmaz

Boşa çabalayıp yorulmayınız

Zorsuz kolaylara sarılmayınız

Ben Adsız ozana darılmayınız

Dünya tek düdükten ötmeden olmaz

------

GÜL İÇİN GELDİM

Umutlar yüklendim umut üstüne

Sevdalar söyleyen dil için geldim

Soğuklar esiyor yaprak kastında

Güvercin ağzında dal için geldim

Sağlam bentler kurar selleri keser

Hep başı boşların yolunu keser

Olumsuzluklarla suratı asar

Birbirini tutan el için geldim

Adımız Türk sürecektir şanımız

Al bayrağı bayrak yapan kanımız

Gündem birlik cumhuriyet konumuz

Adsızlar ömrüne yıl için geldim

------

HASRET ÇEKİYORUM

Yapık saçları okşayan

Yele hasret çekiyorum

Kıvrım geçli vadilerde

Yola hasret çekiyorum

Sele kapılan toprağa

Tırtıla yem olan bağa

Erken sararmış yaprağa

Bile hasret çekiyorum

Bulutlardaki akışa

Umut yitirmiş bakışa

Rengi yitirmiş nakışa

Çula hasret çekiyorum

------

HABER VER

Hasan Emmi zahmet olacak amma

Zırdan düşmüş eşeklerden haber ver

Mevsim geldi koç katımı var amma

Koçsuz kalan şişiklerden haber ver

Kocamadan gençliğini yitiren

Kaderin çölünde diken yetiren

Karın tokluğuna ömür bitiren

Kıl çarıklı uşaklardan haber ver

Bu yıl nasıl geçti mahsul oldu mu

Boş çuvallar tahıl tane doldu mu

İlçeliye daha borçlar kaldı mı

Boş kavuzlu başaklardan haber ver

-------

DÖNE

Halkı koyun sanan iribaşlara

Sormanın zamanı gelmiştir Döne

Kanat açıp leş arayan kuşlara

Sormanın zamanı gelmiştir Döne

Dine biçim verip halka satana

Alın terlerine viski katana

Elin gavuruna alkış tutana

Sormanın zamanı gelmiştir Döne

Haltlarını gizli yutturur sana

Kirli ellerini batırır kana

Ulusun malını yağma kılana

Sormanın zamanı gelmiştir Döne

Kardeşi kardeşe düşman edene

İşler iş eder duymazlar gene

Adsız’ın atını alıp gidene

Sormanın zamanı gelmiştir Döne

-------

TREN

Başını seversen acele etme

Döne’mden haber yok öldü mü tren

Dallarda oluşan o tomurcuklar

Daha açılmadan soldu mu tren

Yıllar düğüm düğüm geçmiş gölgeli

Durmadan esiyor hiçliğin yeli

Tünelden gördün mü garip bülbülü

Fırtınalar kanat yoldu mu tren

Hani düşler nerde izler mi şaştı

Hasretler hasretin içine düştü
Kinin yalımında çok ciğer pişti

Kargalar kuşumu aldı mı tren

Görmedin mi gözlerinde yaşını

Kırık kaşığını yavan aşını

Uykusuz gecede dertli başını

Dönüp taştan taşa çaldı mı tren

Mutluluğu bilmez çileye eşti

Yollar eğri çizdi yolları şaştı

Kıpırdamasa da çukura düştü

Seyrelmiş saçını yoldu mu tren

Çocuk makinesi saydılar Onu

Ahırda doğurup akıttı kanı

Tarlasız topraksız toprak insanı

Uzaklara bakıp daldı mı tren

Niye yağlamazsın paslı dingili

Niye sulamazsın açmamış gülü

Sende mi yitirdin doğduğun eli

Özün hasretle doldu mu tren

Beni ben yapıyor benimin dünü

Ölçmekle bulunmaz o neyin eni

Biliyorum üzdüm beklettim seni

Yüreğinde ağrı oldu mu tren

Yaşımla ısladım eski mendili

Gurbete koklattım açmamış gülü

Kireç tümsek yaptı felç etti beli

Gün indi ikindi oldu mu tren

Adım İbili’dir soyadım gurbet

Çevir dümeni de umutları öt

Köyüme uğrarsan benden selam et

Gözlerin arkanda kaldı mı tren

-------

KONUSU:  Ozan,  yazdıkların konusunu genelde  yaşanmış olaylardan alır.   3000 tane  şiiri var. Bu şiirlerden 600’e yakın serbest şiir.

Bir söyleşide şöyle bir anısını anlatır:  ''Babamın halası vardı, biz ona ebe diyorduk. Birinci Cihan Harbi sırasında halasının oğlu Muhittin Abi, Yemen’e gitmiş, Yemen’de kalmış. Köyyerinde tek başına kalan ebe'min ,   kulübemsi bir evi vardı.  Ben her güğn,   sabahları  getirirdim.. Anacağızım onu hiç yadırgamadan, rahatsız olmadan temizler, yedirir, karnını doyurur,   akşamları tekrar  götürürdüm. Akşam götürdüğüm zaman o bana yufka ekmeğinin içine (yağı vardı, tuzlu yağ)  yağı  ekmeğe sürer, dürüm yapar bana verirdi.

Ona şöyle bir şiir yazdım:''

Cılız dumanlar tüten bacası ve tepeden delikli evi vardı

Yemen yemişti biriciğini iç çeker anlatır ağlardı

Beli bükülmüş, çilenin kemirdiği parmaklarıyla

Çilenin insanıydı

Kızgın güneş soldurmuştu, meyvesizdi

Buram buram toprak kokan topraksız, toprak anasıydı

Sıla kokar ekmeğinde garibin

Çorbasında acıları ha kaynar

Hayal değirmeninde özlemler öğütür, yanar

Mesafeler hora teper

Zaman yumak yumak

Çözemez gayrı oturur ağlar

Gurbette gün doğar, sılada batar

geleceğim neslihan

Yuvada yavrular gözünü açıp

Dil olanda geleceğim Neslihan

Doğa denen suda renklere geçip

Al olanda geleceğim Neslihan

Çoban bayırlara salan sürüsün

Çayır çimen dağı taşı bürüsün

Yellerin önünde bulut yürüsün

Sel alanda geleceğim Neslihan

Sevgi yol izlesin dursun kaçaklar

Dağ eteği yol kenarı içekler

Bakış ağsın iştah açsın çiçekler

Bel alanda geleceğim Neslihan

Adsız yüreklerde açan solmadan

Hasretler içine hasret dolmadan

Bel bükülüp kulak sağır olmadan

Gel olanda geleceğim Nesliha

Ozana; ''Yayınlandı mı bu şiiriniz?'' diye sorulduğunda; '' Yok canım ne basılması. Benim bütün eserlerim duruyor. Basılanlar,  dişin içindeki  kırık kovuğu doldurmaz.'' diye cevap veriyor.

-----------------------------------------------------------

(1).  Annem,  Osmanlı kadını, yetişmiş, ağırbaşlı vakur bir kadın?  Bilgili, kültürlü ben annemden öğrendim her şeyi. Dili annemden öğrendim başta, yaşamı annemden öğrendim, hareketlerimin %99 una annem hakim. Bütün hareketlerime. Beni tam eğitti. Öğretmenden de öte öğretmen gibi eğitti. Ben bugün dilimi, dilimin bütün güzelliklerini anneme borçluyum. Annem çok iyi bir hanımdı, kültürlüydü, akıllıydı. Babam saftı, sefildi, terbiyeliydi, temiz adamdı ama annem kadar kültürlü değildi.

Annem köyün gözde hanımlarındandı. Becerikliydi. Düğünlerde esvabı annem biçerdi, makas ile.  Herhangi bir vatandaş 1-2 metre şalvarlık bez alır onu getirirdi, annem, biçerdi. Gömleklerini annem biçerdi. Annem çok becerikliydi.

Diğer kadınlar, teyzeler, halalar, komşular …? Onlar işte Anadolu insanları.

 (2) İlkokulu bitirdikten sonra iki yıl ara verdim. Babam beni Köy Enstitüsüne göndermek istemedi. Çünkü 20 lira maaşla ben ne iş göreceğim. Benim çiftim çubuğum meydanda kalacak diye düşündü ve ben de ona uydum. O itibarla iki yıl kaldım sonra kendime geldim uyandım. Dedim “yok bu böyle olmaz.” Geçtim gittim Köy Enstitüsüne 1945 yılında. 1946 Yılında Köy Enstitüsünde artık kalem elime almaya başladım. Öyküler yazdım, masallar yazdım, hikayeler yazdım hatta “İbili’ye  Mektuplar” 1948 yılında tamamlanmıştı. Yattı taa 1970 yılına kadar. 1970 yılında  bir yayınevi tarafından basıldı. Sonra 5 yıldan sonra, nice Alman Harbi yıllarının o kötü yılları, kıtlık yıllarını atlatarak Köy Enstitüsünü bitirdik. Öğretmen oldum. Memleketimde Tapkıran Köyüne verdiler. Hem Alevi hem de aşiret köyü, Kürt Köyü. Malatya ile Elbistan hududu arasında ama Elbistan’a bağlı bir köy. Orada kaldım bir yıl ama hastaydım, hastalığım yüzünden raporla ben ayrıldım oradan yeniden başka bir köye gittim. Karahöyük diye bir köye gittim. Karahöyük’te kaldım 5 yıl. 5 yıldan sonra Tepebaşı diye bir köye geldim. Orada evlendim.

Önce Pir Sultan Abdal’dan haberim yoktu. Karac’oğlan’ı biliyordum, Sürmeli Beyi biliyordum, ondan sonra Dadaloğlu’nu az biliyordum. Çünkü köye gelen çerçiler camekanlarının içinde onları satarlar biz alır onlardan okurduk. Şimdi Sürmeli Beyin

çingenelerin arasında kalışları falan okuduğum zaman etkilerdi beni. Sonra Kerem’in Sofu ile birlikte, hanlarda kalıp, kıştan yaza kadar kalıp, Aslı'ya eremeyişi, sonra Aslı'ya vardıktan sonra dişlerini çektirip dişsiz kalışı falan beni etkiliyordu. Ben zaten şeyi de oradan aldım da. Onları çok seviyordum onları çok okuyordum. Köy Enstitüsüne 1945’te gittim 1946 da köyde Köy Enstitüsünden kaptık, 1. sınıftayız daha memlekete izine gidiyorduk. İzinde Allah vermesin, yarına bayram, açlıktan kan kustuk. Ne yolda ekmek var ne bir şey. Alman Harbi yıllarının akabi. Kıtlık yılları. Köye gidiyoruz, ekmek vermiyorlar. Ben o perişanlığı, o sefilliği okulda bir duvar gazetesine yazdım. Yazı yazınca bütün okulun ilgisi toplandı bunun üzerine. Öğretmenler beni çağırdılar. Nasıl, sizin ora böyle mi, evet böyle şu bu derken ben dedim ha yazarsam millet duyuyor, ilgileniyor, ondan sonra başladım yazmaya ben zaten 1946’dan 1948’e gelene kadar İbili’ye Mektuplar’ı bitirdim.

Yaşar Kemal,  İbili diye beni sever, Mahmut Makal beni sever. İş yardıma geldiği zaman, yok. Ben zaten yardım istemiyorum. Ben köşeme, izzetime çekildim, oturuyorum arkadaş. Ama dediğim gibi 70 tane eserim var haberiniz olsun dolaplar dolusu, raflar dolusu eğer ölürsem ilgilenin derim. İlgilenin.

(3). Kimdir Anadolu insanı? Anadolu, anaların dolu olduğu memleket. Ama o analar başka analar. İstanbul’daki İzmir’deki analara benzemez. O analar daha değişik ana. O anaların dudakları yarık, parmakları, elleri nasırlı, topukları yarık o analar her şeyini çoluğuna çocuğuna adamış, ekmek, yemek pişirmek onun sanatı. Bir de işte kocasına bakmak. Hatta öylelerini bilirim ki, Anadolu kadını zavallı öyleleri vardı ki, budaklı değneği kapısının arkasına bırakırmış, ben de gördüm ama geç gördüm bunu, sonraları yetiştim, geldim. 'Kocam çiftten geldiği zaman veya bir yerden geldiği zaman canı sıkıntılı olduğu zaman değnek aramasın, beni döveceği zaman, buradan, kapının ardından değneği alsın beni dövsün' diyecek kadar fedakarlık gösteren bir kadın grubu. Saçını açmaz. Bağlar başını, ama bugünkü türban gibi değil tabi. Yalanı yok, zavallının. 4–5 çocuğu varsa işte tenceresine, koskoca kazanını koyar kapının önüne tezeği ile su ısıtır, çamaşırını yıkadıktan sonra çocuğunu avluda veya başka ahırın içinde o suyla yıkar, kocası gene öyle kendisi gene öyle… bir gün… geçer öyle. Bugün bu bitti mi, bir derece bitti, ama gene de o ruh hala devam ediyor. Yaşanıyor.

Babamın halası vardı biz ona ebe diyorduk. Birinci Cihan Harbi sırasında halasının oğlu Muhittin Abi, Yemen’e gitmiş, Yemen’de kalmış. Fakat o hanımın kulübemsi bir evi vardı, ayrı otururdu. Ben her zaman elinden tutar eve getirirdim. O yıllar bitti. Anacağızım, hiç yadırgamadan, rahatsız olmadan onu temizler, yedirir, karnını doyurur. Sabahleyin getirirdim, akşamleyin götürürdüm. Akşam götürdüğüm zaman,  yufka ekmeğinin içine (yağı vardı, tuzlu yağ)   yağı parmağıyla alır ekmeğe sürer, dürüm yapar bana verirdi. Yarına garanti etmek için, yarın da gelsin Ali Kemal beni götürsün, diye. O karının gözleri görmüyordu. Babama sordum da böyle dedi, sonra  ben ona ufacık bir şiir yazdım. Evi anlatıyorum.

Cılız dumanlar tüten bacası ve tepeden delikli evi vardı

Yemen yemişti biriciğini iç çeker anlatır ağlardı

Beli bükülmüş çilenin kemirdiği parmaklarıyla

Çilenin insanıydı

Kızgın güneş soldurmuştu meyvesizdi

Buram buram toprak kokan topraksız toprak anasıydı

Sıla kokar ekmeğinde garibin

Çorbasında acıları ha kaynar

Hayal değirmeninde özlemler öğütür yanar

Mesafeler hora teper

Zaman yumak yumak

Çözemez gayrı oturur ağlar

Gurbette gün doğar sılada batar

(4). Çocukluk rüyası, çocukluk koşuşturmaları, çocukluk hayalleri önemli. Prof. Dr. Cahit Tanyol’la bir söyleşi yaptım İstanbul’da. Seksenini geçmiş bir sosyolog, şair, yazar, profesör. Öyle bir etkisinde kalmış ki, bu şairimiz gün gün anlatabiliyor, gün gün çocukluğunu. Öyle bir çocukluktu ki diyor, bizim çocukluğumuz savaşların içinden çıkıp geldik. Günle, güneşle, ağaçlarla haşır neşir idi bizim çoçukluğumuz.. bulamıyorum arıyorum, diyor hala. 70 Yıldır çocukluğunu arıyormuş.

Şimdi Hotirinan diye bir şiirimi okuyayım orada göreceksiniz çocukluğumu.

Arkadaşlarım ve o tatlı  günler. Arkadaşlarımı hatırlıyorum. Birisi ölmek üzere (olan) Mıstık, birisi de Mehmet Ali Kambur, ağzı yere değiyor. Onlarla öyle haşır neşir, öyle çocuktuk ki... Kıraçlar vardı bizim köyde. Küçük Yapalak, Büyük Yapalak, Eldelek, Geçit, Çıtlık arasında büyük bir dalgalı arazi. Bahar geldiği zaman oraya gidiyorduk, Mıstık ile özellikle. Yuva belliyorduk. Yuvalar. Kuş, bir dikenli dalın tabanından kalkıyor, pırr uçtuğu zaman oraya varıyoruz, bakıyoruz ki orada bir yuva var. Yuvanın içine üç dört tane yumurta koymuş, kuluçkaya oturmuş. Böyle onları herek dikiyorduk ertesi gün gidip bakıyoruz civciv çıkmamış, 2. Gün çıkmamış, 3. Gün çıkmamış, 4. Gün birinden çıkmış, ikisinden çıkmış, üçüncüden çıkmamış, Mıstık,ı hala affetmiyorum. Şimdi yatıyor şeyde. Çıkmıyor diye yuvayı ayağıyla berbat etti hala küskünüm Mıstık’a. O bir, ikincisi gene her halde bana annem babam biraz daha itimat ediyorlardı, iyi bir ceket giymiştim. Onlar iştahla bakıyorlardı bana. Oturdum da bir gün ikisinin arasına, Mehmet Ali, ceketimin ucundan şöyle ovalıyor. Yani yumuşak mı sert mi? Buram buram kendi de istiyor. İstek akıyordu. İşte onlar beni insan etti. Bir ikincisi akşamın köpek ürümelerinde gurbetteki babamı hatırlarım.

Babam işe gidiyordu. O geleceği zaman içimizde öyle arzu belirmişti ki düşümüzde görüyorduk geceleri. Düşümüzde onun kucağına oturuyor, ondan öpücük alıyor, onu öpüyordum. Ama gelmiyordu. Her akşam, zaten gurbetçiler akşamları gelirlerdi köye. Geldiklerinde köpekler havlar, her köpeğin havlamasında babamızın geldiğini sanır dışarı çıkarız. "Aman Allah geldi geldi", köpekler havlar ama babamız yoktu. O itibarla köpek seslerine ben hala hayranım, hala severim köpekleri. Benim için dünyanın en güzel sesi akşam karanlığında köpek sesi.

Duyulmayan veya ürüyen bir köpeğin sesi benim yaşam (da yok).

(Eserlerime) köy konulu diyorlar, ne derlerse desinler, köy varolduğu sürece köyün de, konusu olacak bende o anlatanlardan birisiyim.

Ben büyük şehirdeki ağanın, büyük şehirdeki fabrikatörün, büyük şehirde bilmem kimin hayatını anlatamam. Benim anlattığım yaşamım o geldiğim o ortam, o ortamdaki o insanlar. O teyzeler, o halalar, o amcalar, o dayıları anlattım ben. Ve amacım da şu zaten. Bugünün eserleriyle bugünü yarına taşımak niyetim. Belge, benim eserlerim. Yarın için belge. Bilmiyorum, ben hayatta öyle şaşaya debdebeye alışmadım, görmedim, görsem de beni tatmin etmiyor, memnun etmiyor. Başka anlatamam elimden gelmez. Yani bana ille de şu karşı hedefi vuracaksın demeyin, demesinler vuramam. Benim kendime göre hedefim var oraya sıkıyorum orayı vuruyorum.

(5) Benim çiftim çubuğum meydanda kalacak diye düşündü babam. Ben de ona uydum. Ama uymamın sebebi de kızlar vardı, hoşuma giden kızlar vardı, onlara müptelaydım. O itibarla iki yıl kaldım sonra kendime geldim uyandım

 (6). (Alevileri) daha çok seviyordum. İlkokulu bitirdiğim Küçük Yapalak’a döndüm öğretmen olarak. Orada benim her sözüm yasaydı. Öğretmenlik öylesi yerde yapılır. Adamlarda Hz. Ali’nin, “bana bir kelime öğretenin bin yıl kölesi olurum,” felsefesi hakim vaziyetteydi. Öğretmenin elini öperler. Öğretmen başköşedir. Yerim baştı. Başta otururdum, hatta dedeler geldiği zaman gene ben en üst köşede otururdum.

Şimdi iki kardeş birbirini çekemiyorlar. Halkta suç yok. Yönetenlerde suç. Halk ikisinin de alın yazısı aynı. Alevi’yle Sünni’nin ikisinin de alın yazısı aynı, ikisi de aç kalmış, ikisi de açıkta kalmış, ikisi de savaşa gitmiş, cephede kalmış ölmüş. Oğlunu... çocuğunu kaybetmiş ama birileri harekete geçmiş hemen bunları bölmenin parçalamanın yollarını bulmuşlar. Nasıl bulmuşlar. Demişler Sünni’ye; senin kitabın var, dinin var, imanın var cennet senin hakkın. Alevi’ye dikkat et, diktiği giyilmez, pişirdiği yenmez denmiş. Onlar dövüşürken atı alan Üsküdar’ı geçmiş. Şimdi burada ki ikilik, parçalanma çok kötü bir şey ama Emeviler döneminden beri bu parçalanma devam ediyor ama bu olmamalı, bu olmamalı.

(7). Dedem de köyde hocaydı. Yani sıfatı hocaydı. Hoca yani. Öğretmen. Dedem hocalığı Sünnilerin  köyün de, değil de Demircilik köyünde, Alevi köyünde, yapıyordu.  Çocukları  okutuyordu.   Eski yazıyı okutuyordu o zaman. Dedeme Kara Hoca diyorlardı. Dedemin çok öğrencileri vardı. Şimdi hemen hemen sonu gelmek üzere bitti, onların hepsi öldü. (Çocukluğumda, Alevi Baba’larından) Evliya Baba’yı gördüm ben. Yaşlıydı. Çok yaşlı bir adamdı. Tam Alevi Kültürü hakimdi o adama. Bize anlatırdı, Aleviliğin ne demek olduğunu. Biz ondan dinlerdik, Ondan duyardık.

 Alevilerin Cem'i Küçük Yapalak’ta oluyordu, tabi.

Cem Evine almıyorlar Sünnileri. Beni de öyle kabul ediyorlardı. Çocuklardan öğreniyordum. Tanıdığım sevdiğim kişilerden öğreniyordum. Toplanıyorlarmış, güzel güzel sohbet ediyorlarmış. Kötü bir tarafları yok.

Dedeler oraya (köye) geliyordu. Küçük Yapalak’a geliyordu, Çıtlak’a geliyordu. Orada Cem’lerini yaparlar, nasihatlarını ederler. Ondan sonra hakkullahlar toplanır, bilmem ne işte, onlar yapılırdı.

(Köyümüzde) sebze  yetişirdi. Ama meyveye  pek merak yoktu. Birkaç tane ufak tefek bahçe vardı. Dut ağaçları, elmalar vardı.

110 hane (idi köyümüz).

Köyümüzde Cami vardı. 1950 Yılına kadar pek iyiydi halkın itibarı. Bilmiyorum camiye karşı ilgisiz demiyim de, nasılsa pek kimse kimseyi kınamazdı. Kılan kılardı, kılmayan kılmazdı. Abdestini alan alırdı. Ama şimdilerde, herhalde değişti sanırım.

Yani kılma yönünde, camiye devam yönünde.

Bizim köyle Küçük Yapalak 15 dakika mesafede. Küçük Yapalak büyük bir köy. Zaten Elbistan’da ilkokul kurulmuş ilk köy orası. Onların fikirleriyle bizim köyün fikirleri zıt değildi birbirlerine. Tam paralel giderdi. Birbirlerini severler otururlar, yerler, içerler, sohbet ederlerdi. Ama diğer köyler Küçük Yapalak’la öyle değillerdi. Sünni köyler. Zaten Elbistan Ovasında üç tane köy var. Birisi Demircilik, birisi Çıtlak bir tanesi de Küçük Yapalak. Diğer köylerin hepsi Sünni. Üç tane Alevi köyü var. Alevi ama onlar Türk Alevi. Koskoca ova Sünniler’in elinde. Öbürleri gerek Türk Alevileri, gerekse Kürt Alevileri pek kenara çekilmişler. Kürt Aleviler dağlarda kalmışlar. Ova ötekilerin elinde. Onlar biçer, onlar eker, onlar yer. Ta tarihi devirlerden beri böyle. Kimbilir belki Emeviler’den belki Yavuz’dan beri böyle olmuş. Bilemiyorum.

Evet. Afşin diye bir devlet kurulmuş, İsa’dan önce. Takyanuslar’ın öyle ki dini yok. Şimdi adamlara baskı yapmışlar. Kuvvetli baskı yapmışlar. Baskı neticesinde, yedi kişi, bir de köpekleri var Kıtmir diye, Emlihat, Kepiş Tatuş...  İsimlerini saymayacağım. Yedi kişi bir de köpekleriyle beraber gitmişler o mağaranın içine sığınmışlar, mağaranın içine girmişler. 309 Sene yatmışlar. 309 Sene. Tamam mı? 309 Sene sonra uyanmışlar, acıkmışlar. Demişler gidip yemek alalım, ekmek alalım. Bakmışlar devir değişmiş, şehir değişmiş falan. Ellerindeki sikkeyi götürmüşler, parayı sunmuşlar. Yemek istemişler. Adamlar bakmışlar bu para neyin nesi, bunlar kim, nerenin nesi, sıkıştırılmışlar, o zamanın zaptiyeleri tarafından. Yersin, yemezsin. Mağaraya girmişler. Mağaradan vurmuşlar ta Tarsus’tan çıkmışlar. Tamam mı? Tarsus’la Afşin’in arasındaki mesafe malum. İşte bu şeyde de var. Kur’an’da da var. Oraya Elbistan halkı giderler. Orada kurbanlarını keserler dualarını eder gelirler.

İNTERNETTEKİ CEM VAKFI  SİTESİNDEN YARARLANILMIŞTIR

-----------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------