DOĞUMU: 01.05.1974 tarihinde K.Maraş’ın Türkoğlu İlçesinde doğdu.
ÖĞRENİMİ: Fatih Mehmet Erkoç, öğrenimine Kahramanmaraş Merkez Üngüt Mahallesi İlköğretim Okulunda başlayarak sırasıyla Ortaokulu, İbrahim Çalık Lisesini bitirerek ilk ve orta öğrenimini tamamladı.
ÜNİVERSİTE: 1992-1993 Eğitim, Öğretim Yılında eğitime başladığı, Erciyes Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Makine bölümünden 1997 yılında mezun oldu. Kahramanmaraş Merkez’de Serbest mühendislik, müşavirlik bürosu açarak iş hayatına atıldı, halen bu işle meşgul olmakta. Fatih Mehmet Erkoç, aynı zamanda Niğde Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsünde masterını tamamladı. 2001 yılı Aralık ayında AK PARTİ Kahramanmaraş Merkez İlçe teşkilatının kurulması ile yönetim kurulu üyesi ve ardından Merkez İlçe Başkan Yardımcısı olarak görev aldı. 3 Mayıs 2003 tarihinde yapılan Kahramanmaraş Merkez İlçe 1. Olağan Kongresinde Merkez İlçe Başkanı seçildi. Fatih Mehmet Erkoç, Kahramanmaraş Merkez İlçe Başkanlığı görevini 19 Ekim 2008 tarihine kadar sürdürdü. Merkez ilçe 3. Olağan kongresinde yeniden aday olmayan Fatih Mehmet Erkoç, 21 Haziran 2009 tarihinde yapılan AK Parti Kahramanmaraş 3. Olağan İl Kongresinde İl Başkanı seçildi. AK Parti 1. 2. ve 3 üncü büyük kongrelerinde delege olarak görev yaptı.
BELEDİYE BAŞKANI: 30 Mart 2014 tarihinde yapılan seçimi kazanarak Belediye Başkanı oldu.
MEDENİ HALİ: Evli.
-------------------------------------------------------
Yıllardır üzerinde çalıştığım ve antoloji formatında hazırladığım bu blogger, Maraşlı halk ozanlarını, günümüz ozanlarını, yazarları, akademisyenleri, düşünürleri, devlet adamlarını, tarihi kişilikleri ve Maraş'a hizmet etmiş bireyleri içerir.
http://sairlermaras2.blogspot.com.tr/
31 Temmuz 2014 Perşembe
SEVENİ
(MEHMET OCAKOĞLU)
SOYU: Dervişçim Ocağından ozan Osmanlı öğretmeni Kalender Dede’nin oğludur.
KİMDİR: Bugüne kadar Dedelik yapmasa da, Dedelerle ilgili canlı gözlemleri ve Dedelik kurumuyla da ilgili önerileri bulunan bir öğretmendir. Aynı zamanda 4 öğretmen oğul babasıdır.
--------------
DOĞUMU: 1924’de Maraş / Elbistan Yenisöğüt Köyünde doğdu.
BABA: Babası, (Osmanlı ilkokullarında) eski yazı öğreten bir hocaydı. Babası, bu görevini 1928 yılına kadar sürdürdü.
GÖÇ: Malatya’nın Akçadağ İlçesi Harunuşağı Köyüne, babasının görevi dolayısı ile yerleşti. İlk çocukluk yılları (yedi yıl) o Köyde geçti.
BAŞKA YERLEŞİM: Babası, Kalender Dede’nin, Akçadağ Dedeyazı Köyüne atanması nedeniyle,
ÖĞRENİMİ:
İLK OKUL: Akçadağ Dedeyazı Köyü İlkokulunda okudu. O dönem ilkokul üç sınıflıydı. Oradan Akçadağ Keller Köyüne yerleşti. Babasının yönetimi altında on ay, köyün erkek çocuklarını okuttu.
Akçadağ merkez Ziya Gökalp İlkokulunda da dördüncü ve beşinci sınıfları okudu.
ORTAOKUL: 1938 Yılında (Malatya merkez) Malatya Lisesine başladı. Ortaokulu burada tamamladı.
NİNE HATUN: Malatya Lisesinin ikinci sınıfında okurken, o dönemdeki Milli Eğitim Bakanlığının bir uygulamasından yararlanarak, 1942’nin son günü Erzurum Öğretmen Okuluna (Nine Hatun Öğretmen Okulu) girip, 1944 yılı Haziranında ilkokul öğretmeni olarak mezun oldu.
ÖĞRETMEN: Malatya Arapkir merkez ilkokulunda on beş gün öğretmenlik yaptıktan sonra,
YÜKSEK OKUL: Balıkesir Eğitim Enstitüsüne kaydoldu. Burada 3 yıl okuduktan sonra mezun oldu.
GÖREVİ VE YAPTIKLAR
1. Köy enstitülerinde Türkçe ve Sosyal Bilgiler öğretmeni olarak görev yaptı. Daha sonra Türkçe dersini branş ders olarak seçip öğretmenliğine devam etti.
2. Malatya Akçadağ Köy Enstitüsünde dört yıl, Adana Düziçi Köy Enstitüsünde iki yıl çalıştıktan sonra orta öğretime geçti.
3. Sivas Kangal Ortaokulunda (1947/48) iki yıl, Elazığ Lisesinde 6 yıl, Malatya Lisesinde ve Atatürk Ortaokulunda 8 yıl yönetici olarak çalıştı.
4. 1972 Yılında İstanbul'a yerleşti. Üsküdar Halide Edip Adıvar Ortaokulunda 6 yıl çalıştıktan sonra,
EMEKLİ: 1977 Yılında emekli oldu.
MAHLASI: Ozan, 1976 yılından bu güne kadar şiirlerinde Seveni mahlasını kullanmaktadır.
MEDENİ DURUMU: Ozanın, öğretmen olan dört oğlu var. Aynı zamanda Ocakzade Mehmet Ocakoğlu’nun bugüne kadar yayınlanmamış birçok şiiri var.
ŞİİRLERİ: Aşk, sevda, insan, doğa sevgisi konularını içeren birçok şiiri olduğunu gibi babasının da tasavvuf konularını içeren şiirlerinin olduğunu söylüyor.
Ozanlar - Dedeler – Alevilik – Mürşit - Cem Evleri - Tekke Ve Zaviyeler vd…
Bakışı – Görüşleri
Alevilik: Alevilik bence gerçek insanların, gerçek insanlığın yoludur, diyen Ocakoğlu’na göre Aleviliğin ibadet anlayışı gerçek insan sevgisine dayanır. Dört kapı, kırk makam bu inançta çok önemlidir. Alevilikteki Cemler ise, gerçeklik ve birlik makamı olan, bilgili, olgun kişilerin oluşturduğu Kırklar Cemi’ne dayanır. Dört kapının dördüncüsü, Hakikat Kapısı, olgun kişilerin ulaştığı varlıkların birliği (Vahdet-i Vücut) makamıdır. “Kırklar Meclisi”, birlik ve gerçeklik (hakikat) makamıdır. Burada ikilik ve benlik yoktur, birlik vardır.
Mehmet Ocakoğlu’na göre; Alevi ahlakının kökleşip yayılmasında Alevi dedelerinin görevi; canların sevgi, saygı, barış, dirlik, birlik içinde yaşamalarını sağlamıştır. Kimsenin kimseyi incitmemesi, hoş görmesi temel kural olarak uygulanmıştır.
Hacı Bektaş Veli: Anadolu Alevi-Bektaşi yolunun piri ve önderidir. Ariflerin en ileri geleni, hakikate ve marifete ermiş olanların başı, insanlığı aydınlatan, eğiten düşünürlerin öncüsü ve çağının en seçkin düşünürüdür. Hacı Bektaş Veli, her şeyi insanda arayan, insana en yüce değeri veren, Anadolu Türk birliğini kuran gerçek bir aydın; yaşantısıyla, Anadolu halkına olan unutulmaz büyük hizmetleriyle sevenlerinin gönüllerine taht kurmuş olan gerçek bir önderdir. Bilgiye, bilime son derece önem verir. Her özdeyişi insana gerçek birer ahlak dersi niteliğindedir.
TEKKE VE ZAVİYELER: Ocaklar dedelerin içinden çıktığı ve dedelik görevlerini yerine getirebilmeleri için yetiştikleri kurumlardır. 30 Kasım 1925’ten sonra Tekke ve Zaviyelerin kapatılmasıyla birlikte ocaklar da, Tekke ve Zaviyeler gibi özelliklerini, niteliklerini kaybetmeye başlamışlardır. Şimdilerde CEM evleri var. Fakat maalesef bu Cem evlerinde hizmet yürütmeye ehil dede bulmak zordur. Bugünkü duruma gelmemizde bilgisiz dedelerin de payı vardır.
MÜRŞİT: Bence mürşitlik dedelik kurumunun en üst mevkisidir. Mürşidin olmadığı yerlerde Dede, Baba, Seyitler hizmeti görürler. Mürşit doğru yolu gösteren, canları aydınlatan üst yetkilidir. Görev yönünden Hz. Muhammed’i, Hz. Ali’yi ve Pir Hacı Bektaş Veli’yi temsil eder. Onların adına ikrar alır, nasip verir. Ayini, Cem'i yönetir. Talibi eğitir, öğretir; olgun kişi yaparak insanlığa yararlı durama getirir. Mürşit olmadığı zaman bu görevleri DEDE yerine getirir.
DEDELER: Ozana göre Dedelik önemli bir görev olmasının yanında bir o kadar da zor bir görevdir. Ona göre; gerçek bir dede bilgili, görgülü, sevecen, hoşgörülü, aydın ve hizmet sever olmalıdır. Ayrıca yaşamında kusurlu, olumsuz davranışları olan dedeler dedelik yapamazlar.
Dedelikle ilgili bilgileri rahmetli babamdan ve Alevilikle ilgili kitaplardan öğrendim. Yıllarım; on iki yaşına kadar köylerde sonra yirmi yaşına dek ilçe kentlerde (Akçadağ, Malatya, Erzurum, Balıkesir’de geçti. Şimdilerde bir dedenin dedelik yapabilmesi için eğitim şarttır. Bu konuda okulların açılması gerekmektedir. Bence dedeler de talipler tarafından denetlenebilir, sorgulanabilir. Dede eşleri de dedelere layık bir şekilde bilgili, görgülü, anlayışlı olmalıdır. Musahiplik gerçek dostluktur. Ululardan ulu bir yoldur. Ama gerçek Musahip bulmak, Musahipliği sürdürmek oldukça zordur. Şimdilerde Musahiplik çok zayıflamıştır.
DEDELER CEMLERDE NELER YAPARLAR: Dedeler, Cem ayinlerinde önce çerağları (mumları) yakarak başlarlar. Dedeler dua (gülbenk) verdikten sonra Cemi aydınlatma görevini çerağcı (delilci) tarafından yapılır. Mumlar yakılarak başlanır. Sonra sorgu, görgü, ikrar verme, semah ve lokma dağıtımı işlemleri yerine getirir.
Halk Ozanları: Halk ozanları, halkımızın bağrından yetişen, insanlık sevgisiyle dolu, sevecen, hoşgörülü insanlardır. Halkın duygu ve düşüncelerini gerçek insanlık sevgisini, Alevilik Bektaşilik inancını, anlayışını, özünü, amacını, öz anadilimizle şiirleştirerek dile getiren saygı dolu canlarımızdır. Yunus Emre’den günümüze dek gelmiş, yetişmiş olan bütün saz ozanlarımızın deyişleri, şiirleri insan sevgisini, belli başlı eğitim ve ahlak kurallarını en iyi, en açık ve en doğru şekilde dile getirmektedirler.
Özellikle Alevi olan halk ozanları ise; gerçek ve seçkin saz ozanlarımızın Aleviliğe katkıları anlatmakla bitmez. Alevilik Bektaşilik inancının amacını, nitelik ve özelliklerini en iyi şekilde yazmışlar, yazıyorlar. En azından zaman zaman televizyon ve radyolarda türküler dinliyoruz. Bununla ne kadar övünsek azdır. Bu bizim öz kültürümüzün parçalarıdır.
Yunus Emre, Kaygusuz Abdal, Pir Sultan Abdal, Şah Hatayi, Anadolu Hatayileri, Kul Himmet, Virani, Genç Abdal, Seyyid Nesimi, Anadolu Nesimileri, Noksani, Harabi, Aşık Dertli, Yirminci Yüzyıl ozanlarımızdan Aşık Veysel var. Ama benim bir özelliğim de günümüzde yaşayan büyük ozanlarla aile dostu ve daha doğrusu baba dostu olarak ilişkilerim vardı. Ali Haki, Kalender Baba, Mücrimi, MELULİ, Mikail Aksoy, Hüseyin Güney bizim Malatya ve Elbistan köylerinde yetişmiş olan değerli canlar. Hepsiyle tanışmıştım. Daha onlar gibi yaşamakta olan birçok ozanımız vardır. Halk ozanı Adil Ali Atalay’la, abisi Ahmet Atalay (Gizlim)’la da sevgi ve saygıya dayalı diyaloglarımız sürmektedir.
Tanrı yüce bir sevgi olduğuna göre ozanlarımız bu büyük gerçekliği açıklıyorlar. Nefsini bilmek de anacak gerçek bir eğitim ve öğretimle sağlanabilir.
Halk ozanlarımızın birçok sorunları vardır. Halk ozanlarının sorunlarının çözümü ancak devletin desteğiyle çözümlenebilir. Milli Eğitim Bakanlığı ve Kültür ve Turizm Bakanlığı bu konulara eğilmiş olsalar halkımıza değerli bir hizmette bulunmuş olurlar. Fakat bu konuda bir şey yapıldığı yok. Eğer bu bakanlıklar ozanlarımızın kaset ve kitaplarını yayınlasalar onlara ve topluma büyük hizmet etmiş olurlar. Sorunlar da önemli oranda çözülür.
Alevi Sünni Soğukluğu: Alevilerle Sünni vatandaşlar arasında bilgisizlik (cahillik) ve bilinçsizlik nedeniyle ve birilerinin ara karıştırıcılığıyla sorunlar yaşanmıştır, yaşanmaktadır. Gönül ister ki bu iki inanç topluluğu arasında hiçbir sorun olmasın, hep karşılıklı sevgi ve hoşgörü ekseninde yaşam olsun. Laik, demokratik cumhuriyette herkesin vatandaşlık bağıyla birbirine bağlandıkları, inançların birbirlerini hor görmedikleri bir yaşam gereklidir. Bu bizim inancımızda vardır. Ülkemizin ihtiyacı olan birlik ve beraberliktir. Alevilerle Sünnilerin kendilerini anlamaları, hoşgörülü olmaları gerekir. Yetkin devlet adamlarına, aydınlara, okuryazar kesime çok görev düşüyor.
Umarım tüm sorunlar bir gün biter, insanlar birbirlerini gerçek bir dost gibi, gerçek bir Musahip gibi kucaklarlar.
GÖRGÜ: Dedelerin Cem yürütmelerinde yaşlarının, görgü ve bilgilerinin büyük önemi vardır. Ehil olmayanlar posta oturup, dede oğlu olmalarına rağmen Cem yürütemezler.
Cemlerde görgü çok önemlidir. Görgü kelime olarak; bir toplum içinde uyulan saygı ve incelik kurallarıdır. Bir kimsenin anlayış, seziş ve bilgisini artıracak nitelikte karşılaştığı olgu, deneyim olan görgü Alevilikte bir inanç kurumu olmuştur. Mürşidin huzurunda, canların karşısında insanın doğru ve dürüst bir yaşam sürüp sürmediğinin hesabının verildiği görgü her sene tazelenmesi gereken Alevilerin en önemli sorgu makamlarıdır.
------------------------------------------------------
ŞİİRLERİNDEN ÖRNEKLER
1.
İlk görüşte bana “gel gel” eyledi
Gönlümün köşküne konan sevgili
Bir bakışta beni hayran eyledi
Sevgimin yolunu açan sevgili
Gözlerinden aşk kitabın okudum
Gül yüzünden sevgime şal dokudum
Sevem diye can evine sokuldum
Gönlümün köşküne konan sevgili
Bülbül gibi gül dalına konayım
Her dem, her an gül hatırın sorayım
Sevgin ile aşk meyine kanayım
Gönlümün köşküne konan sevgili
Gülüşüyle beni mestan eyledi
Sevgiyi gönlüme bostan eyledi
Sevenlerin öz bağından söyledi
Gönlümün köşküne konan sevgili
SEVENİ özlerken bir güle erdi
Özlediği cananı öz candan sevdi
Birden bire aşkın gönlüne daldı
Gönül sarayıma girdi sevgili
Bu şiir, 13/14 Mart 1976 gecesi sevdiğim sağlıkçı dost Hüseyin Güney’e konukken sazlı sözlü doyumsuz muhabbetimizin ürünü olarak, ‘Seveni’ mahlasıyla doğdu-(SEVENİ).
2.
Çağrı I
Gerçektir Muhammed Ali
Ezelden demişiz beli
Doğru yol Ehlibeyt yolu
Sürebilirsen gel beri
Yol Muhammed Ali yolu
Sevenler aşk ile dolu
Pirimiz Bektaşı Veli
Sevebilirsen gel beri
Yabanda hiç bulunmaz Hakk
Arif isen özüne bak
Gerçeklerden kalma uzak
Canlar seversen gel beri
Müslümanlık güzel ahlak
Kusur sende kendine bak
Yobazın körlüğün bırak
Bağnazlığı at gel beri
SEVENİ der neylemeli
Dostla gönül eğlemeli
Gerçekleri söylemeli
Duyabilirsen gel beri
3.
Bir güzel yoldaş olam
Gezer onunla yayla, dağ
Özünü özüne salan
Sever onu gerçek ve sağ
Aşkı gönülleri bürür
Kar, kış soğuğundan korur
Benliği sevgide erir
Yıllar yılı uzun bir çağ
Güzeller sever olmalı
Verdiği sözde durmalı
Hakk’ı sevgide bulmalı
Hayal değil, gerçek ve sağ
Güzelin sözü güzeldir
Sevene nazı güzeldir
Tüm eksikleri düzeltir
Yalan değil, gerçek ve sağ
Güzel olan can incitmez
Cahillere gönül katmaz
Şehvet batağına batmaz
Sever eşini gerçek ve sağ
Güzel cana sağlık verir
Gönüle bağlılık verir
SEVENİ’ye varlık verir
Ürünü bitmeyen bir bağ
AÇIKLAMA VE KELİMELER
Musahip: Alevilikte yol arkadaşı demektir. Evli bir çift yine evli olan başka bir cifti Musahip olarak seçer. Musahipler dede tarafından bir Cem ayini sırasında görülür ve musahiplikleri meşrulaşır. Musahiplikte ilke olarak çiftlerden birinin ekonomik acıdan daha zayıf olması tercih edilir. Musahip, bir alevi için kardeşten daha ileridir. Musahiplerin çocukları da karşılıklı kardeş sayılır. Musahipler birbirlerine kardeş ve bacı diye hitap ederken çocuklar da ebeveynlerinin Musahiplerine babalık ve analık diye hitap ederler.
Musahip olmak aileye çok ağır sorumluluklar yükler. Gidilmesi çok zor bir yoldur, meşakkatlidir. Hele günümüzdeki kankalık kavramıyla hiç ilgisi yoktur.
Musahip kardeşlerin çocukları birebirleriyle evlen(e)mezler. Bu yasak, akraba evliliğinin yaygın olduğu bir kültürde ve coğrafyada uygulanması nedeniyle dikkatimi çeken bir noktadır.
Ehli Beyt: Ehli Beyt deki, ehl ile ahali aynı köktendir. Kişiler demektir. Beyt ise ev demektir. Yani ev ahalisi manasına gelir. İslam peygamberi Muhammed'in ev ahalisi için kullanılan bir terimdir. Ehli Beyt deyimi Kuran'da da geçer.
Ehli beyt'ten olmak İslam toplumunda özel bir statü ve seçkinlik anlamına geldiği gibi Şii İslam toplumunda kendilerine özel bir gelir tahsis edilmiştir.
Anlayış farkları: Sünniler, ehli beyti genel olarak Peygamberin hanımları, çocukları ve torunlarından oluşan, saygı duyulan bir topluluk olarak ele alırlar. Şiilikte ise bu toplum halifelik, yönetim hakları, görüşlerinin eleştirilemezliği, masum oluşları, dünya ve ahiretteki statüleri ve yer yer insanüstü özellikler barındıran mistik yönleriyle bir üst katman şeklinde değerlendirilirler.
Sünnilik ile Şiilik arasında bir anlayış farkı da bu kavramın kapsamı ile ilgilidir. Sünnilikte, kesin hatlarla çerçevesi çizilmeyen bu kavram Şiilere göre; Ali, Fatıma Zehra, Hasan ve Hüseyin ve onların soyundan gelen 12 imamları kapsar.
12 İmam
1. Ali bin Ebu Talib (Ebu Talip Oğlu Ali)
2. Hasan bin Ali (Şerifan) (Ali Oğlu Hasan)
3. Hüseyin bin Ali (Seyyidan) (Ali Oğlu Hüseyin)
4. Zeynel Abidin (Hüseyin Oğlu Zeynel)
5. Muhammed el-Bakır (Ali Oğlu Muhammed)
6. Cafer-i Sadık (Muhammed oğlu Cafer)
7. Musa-i Kazım (Cafer Oğlu Musa)
8. Ali Rıza (Musa Oğlu Ali)
9. Muhammed Taki (Ali Oğlu Muhammed)
10. Ali Naki (Muhammed oğlu Ali)
11. Hasan-ul Askeri (Ali Oğlu Hasan)
12. Muhammed Mehdi (Hasan oğlu Muhammed)
Çerağ - Çerağ Uyandırmak: Aleviliğin önemli simgelerinden birisi. Cem merasiminde anlatılan yaradılışta, çerağ yakılır.
Alevilik kaynaklarında çerağ, 3 madde şöyle anlatılır.
1. Kainatın karanlıktan aydınlığa, Allah'ın zatı ile çıkacağını sembolize etmek için mum yakılmasına çerağ uyandırmak denir.
2. Çerağ, nur suresi'nin 35 ve 36. ayetleri okunarak uyandırılır.
3. Çerağ, ışık ve nur anlamındadır. Kur'an'da "ey insanlar! size rabbinizden bir delil gelmiştir. biz size, her şeyi açık seçik gösteren bir ışık gönderdik." buyrulmuştur(nisa suresi 174. ayet). Ahzab suresi'nin 46. ayetinde de; "Ey Resulüm! Sen, Allah’ın izniyle, bir davetçi ve nur saçan bir delil olarak gönderildin." denilmektedir.
Esenlik: Özlü yaşam, mutluluk.
Gülbenk: Alevilikte dua sözcüğü ile eş anlamlı olarak “gülbank” ve “tercüman” sözcükleri de kullanılmaktadır. Değişik zamanlarda değişik amaçlarla yapılmaktadır. Özellikle cem ibadeti sırasında Dede sık sık gülbenk okur (dua eder). İbadet ederken, bayramlarda, mutlu zamanlarda ve üzüntülü anlarda ‘gülbenk” ve “tercüman’’ okunarak dua edilir.
Görgü NEDİR:
Alevi yolunda her talib, yılda bir kez tüm topluluğun ve pirinin huzurunda, o yıl içerisinde yaptıklarının ve yol kurallarına uyup uymadığının hesabını verir. Burada hem dinsel hem dünya evi sorunlar, sorumluluklar söz konusudur. Eğer kişi, topluluk tarafından kabul görülmeyen hatalar, fenalıklar yapmamış ve kuralları yerine getirmişse, pirin ve orada bulunan yol erenlerinin izniyle görülmüş olur.
Komşuluk ilişkilerinde hoşnutsuz, yol kurallarına aykırılık gösteren kişiler düşkün bırakılırlar. Düşkünlük bir anlamıyla toplumun dışına çıkarmak, cemaatten atmak anlamına gelir. Cezanın büyüklüğüne göre geçici ya da sürekli düşkünlükler vardır.
İkrar Vermek: İkrar sözdür. Söz vermek ve sözünün gereklerini yaşamında ortaya koymak, sözüne, yani ikrarına bağlı kalarak bir yaşam sahibi olmaktır.
Aleviler için ikrar demek; Alevilik yoluna girmenin, Aleviliğe bağlı olmanın, bu yolu layıkıyla sürdürmenin adıdır.
Semah: Alevi inanışında büyük bir yer tutar. Sözcük anlamı; günahlardan arınmak anlamına gelir. Alevi Ceminde de öyle kabul edilir.
Lokma Dağıtımı: 1. Alevilikte Kurban LOKMADIR, lokma herhangi bir yiyecektir. Amaç, herhangi bir yiyeceği paylaşmaktır. Kurban kesmede, lokma dağıtmada şekil değil, niyet önemlidir, belirli bir gün veya tarihi yoktur, istenildiği zaman yerine getirilebilmektedir. kurban aynı zamanda din, tanrı adına insanların öldürülmemesi, nefsin öldürülmesi gibi, derin anlamları olan bir inanç ve gelenektir. 2. Dualanmış bir yiyeceğin her parçasına denir. Dedelerden, ululardan lokma almak sevaptır.
CEM NEDİR
Sözcük anlamı olarak, birleşme, birlik olma, bir araya gelme demektir. Alevi inancında , ibadet için cem olma, bir araya gelmeden yola çıkılarak, bütünleşme anlamında kullanılır. İbadetin yapıldığı yere cem evi denir.
Alevi inancı cemsiz düşünülemez. Bir Alevinin doğumundan ölümüne tüm yaşantısı cem ile bağlantılıdır. Yola girdiği, müsahib tuttuğu, erkan gördüğü, görüldüğü-sorulduğu yerdir. Cemin çok çeşitleri vardır. Kurban cemleri, görgü cemleri, Abdal Musa cemleri, Bayram cemleri.
KIRKLAR CEMİ
Alevi inancına göre Hz. Ali bu yolu kurduğu zaman kendine eşlik eden kadınlı erkekli 40 kişi ile birlikte ilk kez bu cemi gerçekleştirdi. O günden bu yana Alevi topluluğu bu kırkların cemini sürmektedir.
Kırklar Meclisi ve Cem
“Hz. Muhammed (S.A.S.) Mirac’a çıkarken yolunu kükreyen bir aslan keser. Gaipten gelen bir ses, parmağındaki yüzüğü aslanın ağzına atmasını ister. Hz. Muhammed (S.A.S.) bu isteğe uyar, yoluna devam eder. Miraç'ta Allah’la 90 bin kelam konuşur. Bunun 30 bini “sırr-ı hakikat” olup Hz. Ali’de kalmıştır. Allah’la görüştükten sonra şehre dönen Hz. Muhammed (S.A.S.) yolda bir dergâha rastlar. Peygamber olduğunu söyleyerek içeri girmek ister. Aldığı yanıt şöyledir:
“Peygamberliğini ümmetine eyle. Bizim aramıza peygamber sığmaz."
Gaipten gelen ses imdadına yetişmekte gecikmez. “Ben sizden biriyim. Bir insanım” yanıtından sonra kapı açılır.
Hz. Muhammed (S.A.S.) içeride 39 kişilik bir meclisle karşılaşır. 22’si erkek, 17’si kadındır. Tesadüfen, Hz. Ali’nin yanına oturur.
“Size kimler denir” diye sorar, “Kırklar” yanıtını alır. Kırkıncı can Selman-ı Pak, Pars’tadır.
Hz. Muhammed (S.A.S.), "Birimiz kırkımız, kırkımız birimiz" diyen meclisten bunu kanıtlamasını ister. Hz. Ali’nin kolu bıçakla çizildiğinde her canın kolundan bir damla kan akar. Pencereden gelen ise Selman-ı Pak’ın kanıdır. Sonra Hz. Ali kolunu bağlar, hepsinin kanaması durur. Selman-ı Pak, Pars’tan dönüşünde bir üzüm tanesi getirir. Hz. Muhammed (S.A.S.) üzümü ezer; çıkan demi içen Kırklar hep birlikte mest olur, “Ya Allah "deyip Semah dönerler. Peygamber de onlara katılır. Hz. Muhammed (S.A.S.), Miraç’a çıkarken aslana verdiği yüzüğü, Kırklar’ın piri olduğunu öğrendiği Ali’nin parmağında görür ve onu bağrına basar."
CEM AYİNİ
Yukarıdaki "Kırklar Meclisi" söylencesi, Alevilikte dinsel ve sosyal örgütlenmeye kaynak oluşturur. Miraç’tan geriye cem, dem ve semah miras kalmıştır.
İbadetin abecesi olan ayin-i cem, Alevilikte ve Bektaşilikte bazı farklılıklar taşır. Alevilerin köylerine döndükleri kış aylarında toplumsal etkinlikler canlanır. Geleneksel Alevi cemlerinin soğuk kış akşamlarında yoğunlaşması bu yüzdendir. "Zakir"in bağlama eşliğinde Ali, Ehl-i Beyt, 12 İmamlar ve Kerbela katliamı üzerine Hatayi, Fuzuli, Pir Sultan Abdal, Nesimi, Virani, Yemini, Kaygusuz Abdal gibi ulu ozanlardan nefesler, duvazlar ve gülbenkler okuduğu cemde, dede halkın sorunlarını da dinler, küskünler barıştırılır.
Cem esnasında herkes yüz yüze bakacak şekilde oturur. “Halka namazı" adı verilen tek veya iki rekat namaz kılınır, kadınlı erkekli semah dönülür. “Oniki hizmet” denilen hizmetler yerine getirilir. Kurban kesilir, lokmalar dağıtılır.
Bu dinsel törenler çeşitli vesilelerle yapılır ve sınıflanır: Görgü cemi, Musahip ayini, Abdal Musa kurbanı, Kerbela ayini, koldan kopan erkanı, baş okutma erkanı, ikrar cemi... Tarikata girmek isteyen talibin tek başına katıldığı sonuncu cem türü tümüyle Bektaşiliğe özgüdür.
Abdal Musa, Nevruz ve Hıdrellez için yapılan cemler, toplumu birleştirmeyi amaçlayan ve şenlik havasında geçen törenlerdir. Musahip ayinleri ve görgü cemlerinin aksine bütün Alevi toplumunun katılımına açıktır.
Ayin-i cem’ler ve bu törenin yürümesini sağlayan “oniki hizmet", Anadolu Aleviliği çatısı altında toplanan Trakya Bektaşileri, Tahtacılar, Çepniler, Kürtler, Zazalar, Araplar vb. yerel ve etnik unsurlardan aldığı çeşitli renklerle günümüze kadar ulaşmıştır.
---
Kerbela Nedir: Irak’ın büyük şehirlerinden biri. Hazret-i Hüseyin’in şehit edildiği ve türbesinin bulunduğu yer. Bağdat’ın 100 km güneybatısında bulunurkerbela
Kerbela denince akla ilk defa hazret-i Ali’nin oğlu hazret-i Hüseyin’in şehit edilmesi gelir. Abbasilerin son zamanlarında Kerbela, hurmalıklar içinde bulunan ve suyunu Fırat’tan alan küçük bir şehir haline geldi. Osmanlı Sultanlarından Kanuni Sultan Süleyman 1534/1535 (H.941) tarihinde sık sık tahribe uğrayan hazret-i Hüseyin türbesi ile Necef’teki Ali türbesini ziyaret ederek, Kerbela’daki Hüseyniyye adındaki bir kanalı tamir ettirdi ve rüzgarların kumlar ile örttüğü sahaları yeniden bahçe haline getirtti.
ALEVİLİK’DE ABDEST
Aleviler, Maide Suresi 6. Ayeti’ndeki tariflemeye uygun ve bu buyruga göre zahiri abdest alırlar. Bu temizlenmeye “dış abdest” denir. Bir de “iç abdest” vardirki; Mürsid-Pir-Rehber nezaretinde manen alinan batini “gönül abdesti” vardıir.
ALEVİLİK’DE NAMAZ VE NİIYAZ
Aleviler güneşe göre; namaz, niyaz ve dua ibadetlerini ayarlamışlardır. Güneşin doğuşu ve batışı ile öğlen ortalamasına göre üç öğün dua seremonileri vardır. Bu dualardan sonra ise ve asa baslarlar. Gece yarısında yine bireysel dua ibadetleri vardır. Sünniler de olduğu gibi 5 vakit, Şiilerlerdeki gibi 3 vakit namaz ; Aleviler de yoktur. Alevilerde daha çok bireysel, Allah’ı anma ve dua (salat) faaliyetleri vardır. Kur’an-ı Kerim’de namaza yönelik vakit ve sekil kavramları belirtilmemiştir. Kur’an’da 80 küsur yerde “secde” ve 264 yerde “dua” ibadeti faaliyeti geçmektedir ki, Aleviler de bu faaliyetleri “Niyaz” olarak yapmaktadırlar.
Nisa Suresi 103. Ayet’te : “Allah’ı ayaktayken, otururken ve yan yatarken zikredin” buyurulmaktadır. Aleviler bu buyruk doğrultusunda Cemlerde “niyaz” eda ederler. Aleviler’de kıble insanın cemalidir, kıyam salavat ile ayağa dogrulmadır, kıraat ise Kur’an sure ve ayetlerinin duvaz ve nefeslerle diz üstü gelinerek saz eşliginde okunmasıdır. Rükû’ya varma, Secde’ye inme, Sücûd yere niyaz, alın koyma, çapraz el bağlama, boyun bükme gibi vücud ritüellerini; Alevi Cem ibadetinin her safhasında görmek mümkündür. Bu ibadet biçimine: “Halka Namazı” denir. Ramazan ve Kurban bayram namazları, iki secde halinde yapılan Cem ile eda edilir. Aleviler, Ayn-i Cem’de “Allah...Allah !” nidalarıyla yakarırlar ki; bu davranış
biçimselliği, Araf Suresi 55. Ayeti’ne dayanmaktadır. Bu Sure de söyle emredilmektedir: “Rabbinize yalvara yalvara ve için için dua edin...” Bu toplu tapınma ve yakarmalar sonrası da; canlar duazlar ve deyişler çalınıp söylenirken “için için” dua ederler ve huşu içinde sağa sola hafifçe salınırlar. Aleviler’de toplu tapınma biçimi olan Cem ibadetleri dışında, bireysel olarak ta dua etme faaliyetleri vardır. Bireysel dua faaliyetleri sabah gün doğumunda başlar ve gün batımında sona erer ki; Hud Suresi 114. Ayeti gereğince yapılır. Ayrıca, gecenin bir yarısında dua ve secde ibadetiyle, Allah’ı tesbih ve tevhid faaliyeti vardır.
------
Aleviler Cumhuriyeti Ve Laikliği Destekliyor
Ruşen Çakır
Değişim Sürecinde Alevi Hareketi
12.07.1995 Milliyet
Prof. Nur Vergin, 1981'de Fransızca kaleme aldığı “Din ve Muhalif Olmak: Bir Halk Dini Olarak Alevilik" başlıklı makalede, Alevilerin cumhuriyeti ve laiklik ilkesini baştan itibaren desteklediğini hatırlattıktan sonra şöyle devam ediyor: “Ne var ki, Cumhuriyet Devleti, Sünni İslam’ın topluma hâkim olduğu Osmanlı devletinin tutumunu fiili hayatta yeniden üretmeye devam etmiştir. Çünkü devletin denetimine giren din işlerinden kastedilen, gerçekte, toplumun sadece ve sadece Sünni İslama dair meselelerini düzenlemektir. O halde, geçmiş zamanda tıpkı Sünni olmayan bir mezhebe hukuki bir varlık statüsü tanımayan Osmanlı devleti gibi, Kemalist devlette de Alevi toplulukları göz ardı edilebilmektedir."
Alevilerin çoğu Prof. Vergin’in tespitlerine katılıyor. Ancak Alevi hareketini Atatürkçülükle bağdaştıran hatırı sayılır bir kesim, bu olumsuz tablonun Atatürk’ün ölümünden sonra ortaya çıktığını iddia ediyor.
Alevilerin Devletten İstekleri
1) Diyanet İşleri Başkanlığı'nın Sünni bir kurum olması,
2) Mecburi din derslerinde yalnızca Sünniliğin anlatılması,
3) Devletin resmi ideolojisinin Sünni-Türk sentezine dönüştürülüp laiklikten uzaklaşılması.
Ancak talep konusunda Aleviler farklı tutum izliyor.
1. Prof. İzzettin Doğan’ın başını çektiği yaklaşım, Alevilerin de Diyanet’te özerk bir şekilde temsilini ve din derslerinde Aleviliğin de anlatılmasını talep ediyor.
Sola yakın olanlar "laiklik gereği” bu teşkilatın lağvedilmesini ve din işlerinin cemaatlere bırakılmasını savunuyor. Okullardan din derslerinin kaldırılmasını şart koşuyor.
DİYANETİN GÖRÜŞÜ
Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Nuri Yılmaz, son dönemde Alevilerin yoğunlaşan çıkışlarının teşkilatı huzursuz ettiğini söylüyor. Diyanet, kendini savunmak için “Diyanet” dergisinin Ocak 1992 tarihli sayısında Aleviliği kapak dosyası yaptı. Bu dosyada görüşülen çok sayıda "Alevi", devleti, Diyanet’i övdü, Sünniler hakkında çok olumlu sözler etti. Bu dosya Prof. Ahmet Yaşar Ocak'ın şu sözlerini hatırlatıyor:
“Şu veya bu sebeple Sünniliğe yakınlaşmış veya Sünnileşmiş belli sayıdaki Aleviyi öne çıkartarak günümüzde bazı çevrelerce seslendirilmek istenen Sünnileşmiş Alevilik anlayışı, Aleviliğin tarihi ve aktüel çizgisini ve yapısını, dolayısıyla asıl Alevi-Bektaşi toplumunu kesinlikle temsil etmez.”
Geçen üç yıl içinde çok fazla şeyin değişmediğini Mehmet Nuri Yılmaz’la yaptığımız röportajda anlıyoruz. Yılmaz, Alevilerin büyük çoğunluğunun namaz kıldığını Gaziantep yöresini örnek göstererek öne sürüyor ve “Bu sene hacda çok sayıda Alevi vatandaş da vardı” diyor.
Yılmaz, ayrılıkları ise şu şekilde yorumluyor: “Aslında Ehl-i Beyt sevgisi bakımından aramızda pek fark yok. Onlar bizi Emevi taraftarı olmakla itham ediyorlar. Hâlbuki Sünniliğin Emevilikle de bir ilgisi yok. Biz onların içerisinden bir tek Ömer bin Abdülaziz’i severiz. Devlet de, hocalarımız da Alevileri ihmal etmiş; camiye gelenler horlanmış. Artık böyle bir mesele olmaması lazım. Alevi vatandaşlarımız şifahi kültürden kitabi kültüre yönelirlerse bu meseleler o zaman kalkar. Alevi de ‘Ben Müslüman’ım’ dediğine göre, Müslüman’ın kitabı Kuran-ı Kerim’dir. O kitap etrafında birleşirsek aramızda mesele kalmaz. Osmanlı döneminde onlar itilmese, sürülmese, hor görülmese, belki bu tür ihtilaflar olmazdı.”
Alevilerin Diyanet’te temsilini, “Diyanet’te mezhepler temsil edilmiyor. Eskiden belki vardı, ama şimdi mezhep taassubu yok. Müslümanları iman, ibadet, ahlak yönünden aydınlatma görevi Diyanet’e verilmiş. Alevi de Müslüman olduğuna göre ona da hizmet ediyoruz” gerekçesiyle imkânsız gören Yılmaz, zaten Aleviliği bir mezhep olarak da görmüyor: “Alevi neyi temsil edecek? Cem evinde Cem ayini yapıyor. Ben Aleviliği bir tarikat havası içinde görüyorum. Tarikatların Diyanet’te temsili ise imkânsız.”
Yılmaz, Diyanet’in lağvı önermesine ise şiddetle karşı çıkıyor. “Türkiye böyle bir şeyi kaldıramaz. Buranın feshedilmesi halinde ülkenin hem Dini, hem Milli birliği bozulur. Ama özerk bir yapıya kavuşturulmasını istiyoruz."
Son olarak Yılmaz’a Cemevlerini soruyoruz. Yılmaz, şu karşılığı veriyor: "Peygamber zamanından beri insanlar camide ibadet ediyor. Bir milyarı aşkın insan aptal mı yani? Cemevi Caminin yerini tutmaz. Biz onların Cemevine bir şey demiyoruz; bildiğim kadarıyla dergâh gibi bir yer.”
Ruşen Çakır
KAYNAK: Cem Vakfı / Mehmet Ocakoğlu
SOYU: Dervişçim Ocağından ozan Osmanlı öğretmeni Kalender Dede’nin oğludur.
KİMDİR: Bugüne kadar Dedelik yapmasa da, Dedelerle ilgili canlı gözlemleri ve Dedelik kurumuyla da ilgili önerileri bulunan bir öğretmendir. Aynı zamanda 4 öğretmen oğul babasıdır.
--------------
DOĞUMU: 1924’de Maraş / Elbistan Yenisöğüt Köyünde doğdu.
BABA: Babası, (Osmanlı ilkokullarında) eski yazı öğreten bir hocaydı. Babası, bu görevini 1928 yılına kadar sürdürdü.
GÖÇ: Malatya’nın Akçadağ İlçesi Harunuşağı Köyüne, babasının görevi dolayısı ile yerleşti. İlk çocukluk yılları (yedi yıl) o Köyde geçti.
BAŞKA YERLEŞİM: Babası, Kalender Dede’nin, Akçadağ Dedeyazı Köyüne atanması nedeniyle,
ÖĞRENİMİ:
İLK OKUL: Akçadağ Dedeyazı Köyü İlkokulunda okudu. O dönem ilkokul üç sınıflıydı. Oradan Akçadağ Keller Köyüne yerleşti. Babasının yönetimi altında on ay, köyün erkek çocuklarını okuttu.
Akçadağ merkez Ziya Gökalp İlkokulunda da dördüncü ve beşinci sınıfları okudu.
ORTAOKUL: 1938 Yılında (Malatya merkez) Malatya Lisesine başladı. Ortaokulu burada tamamladı.
NİNE HATUN: Malatya Lisesinin ikinci sınıfında okurken, o dönemdeki Milli Eğitim Bakanlığının bir uygulamasından yararlanarak, 1942’nin son günü Erzurum Öğretmen Okuluna (Nine Hatun Öğretmen Okulu) girip, 1944 yılı Haziranında ilkokul öğretmeni olarak mezun oldu.
ÖĞRETMEN: Malatya Arapkir merkez ilkokulunda on beş gün öğretmenlik yaptıktan sonra,
YÜKSEK OKUL: Balıkesir Eğitim Enstitüsüne kaydoldu. Burada 3 yıl okuduktan sonra mezun oldu.
GÖREVİ VE YAPTIKLAR
1. Köy enstitülerinde Türkçe ve Sosyal Bilgiler öğretmeni olarak görev yaptı. Daha sonra Türkçe dersini branş ders olarak seçip öğretmenliğine devam etti.
2. Malatya Akçadağ Köy Enstitüsünde dört yıl, Adana Düziçi Köy Enstitüsünde iki yıl çalıştıktan sonra orta öğretime geçti.
3. Sivas Kangal Ortaokulunda (1947/48) iki yıl, Elazığ Lisesinde 6 yıl, Malatya Lisesinde ve Atatürk Ortaokulunda 8 yıl yönetici olarak çalıştı.
4. 1972 Yılında İstanbul'a yerleşti. Üsküdar Halide Edip Adıvar Ortaokulunda 6 yıl çalıştıktan sonra,
EMEKLİ: 1977 Yılında emekli oldu.
MAHLASI: Ozan, 1976 yılından bu güne kadar şiirlerinde Seveni mahlasını kullanmaktadır.
MEDENİ DURUMU: Ozanın, öğretmen olan dört oğlu var. Aynı zamanda Ocakzade Mehmet Ocakoğlu’nun bugüne kadar yayınlanmamış birçok şiiri var.
ŞİİRLERİ: Aşk, sevda, insan, doğa sevgisi konularını içeren birçok şiiri olduğunu gibi babasının da tasavvuf konularını içeren şiirlerinin olduğunu söylüyor.
Ozanlar - Dedeler – Alevilik – Mürşit - Cem Evleri - Tekke Ve Zaviyeler vd…
Bakışı – Görüşleri
Alevilik: Alevilik bence gerçek insanların, gerçek insanlığın yoludur, diyen Ocakoğlu’na göre Aleviliğin ibadet anlayışı gerçek insan sevgisine dayanır. Dört kapı, kırk makam bu inançta çok önemlidir. Alevilikteki Cemler ise, gerçeklik ve birlik makamı olan, bilgili, olgun kişilerin oluşturduğu Kırklar Cemi’ne dayanır. Dört kapının dördüncüsü, Hakikat Kapısı, olgun kişilerin ulaştığı varlıkların birliği (Vahdet-i Vücut) makamıdır. “Kırklar Meclisi”, birlik ve gerçeklik (hakikat) makamıdır. Burada ikilik ve benlik yoktur, birlik vardır.
Mehmet Ocakoğlu’na göre; Alevi ahlakının kökleşip yayılmasında Alevi dedelerinin görevi; canların sevgi, saygı, barış, dirlik, birlik içinde yaşamalarını sağlamıştır. Kimsenin kimseyi incitmemesi, hoş görmesi temel kural olarak uygulanmıştır.
Hacı Bektaş Veli: Anadolu Alevi-Bektaşi yolunun piri ve önderidir. Ariflerin en ileri geleni, hakikate ve marifete ermiş olanların başı, insanlığı aydınlatan, eğiten düşünürlerin öncüsü ve çağının en seçkin düşünürüdür. Hacı Bektaş Veli, her şeyi insanda arayan, insana en yüce değeri veren, Anadolu Türk birliğini kuran gerçek bir aydın; yaşantısıyla, Anadolu halkına olan unutulmaz büyük hizmetleriyle sevenlerinin gönüllerine taht kurmuş olan gerçek bir önderdir. Bilgiye, bilime son derece önem verir. Her özdeyişi insana gerçek birer ahlak dersi niteliğindedir.
TEKKE VE ZAVİYELER: Ocaklar dedelerin içinden çıktığı ve dedelik görevlerini yerine getirebilmeleri için yetiştikleri kurumlardır. 30 Kasım 1925’ten sonra Tekke ve Zaviyelerin kapatılmasıyla birlikte ocaklar da, Tekke ve Zaviyeler gibi özelliklerini, niteliklerini kaybetmeye başlamışlardır. Şimdilerde CEM evleri var. Fakat maalesef bu Cem evlerinde hizmet yürütmeye ehil dede bulmak zordur. Bugünkü duruma gelmemizde bilgisiz dedelerin de payı vardır.
MÜRŞİT: Bence mürşitlik dedelik kurumunun en üst mevkisidir. Mürşidin olmadığı yerlerde Dede, Baba, Seyitler hizmeti görürler. Mürşit doğru yolu gösteren, canları aydınlatan üst yetkilidir. Görev yönünden Hz. Muhammed’i, Hz. Ali’yi ve Pir Hacı Bektaş Veli’yi temsil eder. Onların adına ikrar alır, nasip verir. Ayini, Cem'i yönetir. Talibi eğitir, öğretir; olgun kişi yaparak insanlığa yararlı durama getirir. Mürşit olmadığı zaman bu görevleri DEDE yerine getirir.
DEDELER: Ozana göre Dedelik önemli bir görev olmasının yanında bir o kadar da zor bir görevdir. Ona göre; gerçek bir dede bilgili, görgülü, sevecen, hoşgörülü, aydın ve hizmet sever olmalıdır. Ayrıca yaşamında kusurlu, olumsuz davranışları olan dedeler dedelik yapamazlar.
Dedelikle ilgili bilgileri rahmetli babamdan ve Alevilikle ilgili kitaplardan öğrendim. Yıllarım; on iki yaşına kadar köylerde sonra yirmi yaşına dek ilçe kentlerde (Akçadağ, Malatya, Erzurum, Balıkesir’de geçti. Şimdilerde bir dedenin dedelik yapabilmesi için eğitim şarttır. Bu konuda okulların açılması gerekmektedir. Bence dedeler de talipler tarafından denetlenebilir, sorgulanabilir. Dede eşleri de dedelere layık bir şekilde bilgili, görgülü, anlayışlı olmalıdır. Musahiplik gerçek dostluktur. Ululardan ulu bir yoldur. Ama gerçek Musahip bulmak, Musahipliği sürdürmek oldukça zordur. Şimdilerde Musahiplik çok zayıflamıştır.
DEDELER CEMLERDE NELER YAPARLAR: Dedeler, Cem ayinlerinde önce çerağları (mumları) yakarak başlarlar. Dedeler dua (gülbenk) verdikten sonra Cemi aydınlatma görevini çerağcı (delilci) tarafından yapılır. Mumlar yakılarak başlanır. Sonra sorgu, görgü, ikrar verme, semah ve lokma dağıtımı işlemleri yerine getirir.
Halk Ozanları: Halk ozanları, halkımızın bağrından yetişen, insanlık sevgisiyle dolu, sevecen, hoşgörülü insanlardır. Halkın duygu ve düşüncelerini gerçek insanlık sevgisini, Alevilik Bektaşilik inancını, anlayışını, özünü, amacını, öz anadilimizle şiirleştirerek dile getiren saygı dolu canlarımızdır. Yunus Emre’den günümüze dek gelmiş, yetişmiş olan bütün saz ozanlarımızın deyişleri, şiirleri insan sevgisini, belli başlı eğitim ve ahlak kurallarını en iyi, en açık ve en doğru şekilde dile getirmektedirler.
Özellikle Alevi olan halk ozanları ise; gerçek ve seçkin saz ozanlarımızın Aleviliğe katkıları anlatmakla bitmez. Alevilik Bektaşilik inancının amacını, nitelik ve özelliklerini en iyi şekilde yazmışlar, yazıyorlar. En azından zaman zaman televizyon ve radyolarda türküler dinliyoruz. Bununla ne kadar övünsek azdır. Bu bizim öz kültürümüzün parçalarıdır.
Yunus Emre, Kaygusuz Abdal, Pir Sultan Abdal, Şah Hatayi, Anadolu Hatayileri, Kul Himmet, Virani, Genç Abdal, Seyyid Nesimi, Anadolu Nesimileri, Noksani, Harabi, Aşık Dertli, Yirminci Yüzyıl ozanlarımızdan Aşık Veysel var. Ama benim bir özelliğim de günümüzde yaşayan büyük ozanlarla aile dostu ve daha doğrusu baba dostu olarak ilişkilerim vardı. Ali Haki, Kalender Baba, Mücrimi, MELULİ, Mikail Aksoy, Hüseyin Güney bizim Malatya ve Elbistan köylerinde yetişmiş olan değerli canlar. Hepsiyle tanışmıştım. Daha onlar gibi yaşamakta olan birçok ozanımız vardır. Halk ozanı Adil Ali Atalay’la, abisi Ahmet Atalay (Gizlim)’la da sevgi ve saygıya dayalı diyaloglarımız sürmektedir.
Tanrı yüce bir sevgi olduğuna göre ozanlarımız bu büyük gerçekliği açıklıyorlar. Nefsini bilmek de anacak gerçek bir eğitim ve öğretimle sağlanabilir.
Halk ozanlarımızın birçok sorunları vardır. Halk ozanlarının sorunlarının çözümü ancak devletin desteğiyle çözümlenebilir. Milli Eğitim Bakanlığı ve Kültür ve Turizm Bakanlığı bu konulara eğilmiş olsalar halkımıza değerli bir hizmette bulunmuş olurlar. Fakat bu konuda bir şey yapıldığı yok. Eğer bu bakanlıklar ozanlarımızın kaset ve kitaplarını yayınlasalar onlara ve topluma büyük hizmet etmiş olurlar. Sorunlar da önemli oranda çözülür.
Alevi Sünni Soğukluğu: Alevilerle Sünni vatandaşlar arasında bilgisizlik (cahillik) ve bilinçsizlik nedeniyle ve birilerinin ara karıştırıcılığıyla sorunlar yaşanmıştır, yaşanmaktadır. Gönül ister ki bu iki inanç topluluğu arasında hiçbir sorun olmasın, hep karşılıklı sevgi ve hoşgörü ekseninde yaşam olsun. Laik, demokratik cumhuriyette herkesin vatandaşlık bağıyla birbirine bağlandıkları, inançların birbirlerini hor görmedikleri bir yaşam gereklidir. Bu bizim inancımızda vardır. Ülkemizin ihtiyacı olan birlik ve beraberliktir. Alevilerle Sünnilerin kendilerini anlamaları, hoşgörülü olmaları gerekir. Yetkin devlet adamlarına, aydınlara, okuryazar kesime çok görev düşüyor.
Umarım tüm sorunlar bir gün biter, insanlar birbirlerini gerçek bir dost gibi, gerçek bir Musahip gibi kucaklarlar.
GÖRGÜ: Dedelerin Cem yürütmelerinde yaşlarının, görgü ve bilgilerinin büyük önemi vardır. Ehil olmayanlar posta oturup, dede oğlu olmalarına rağmen Cem yürütemezler.
Cemlerde görgü çok önemlidir. Görgü kelime olarak; bir toplum içinde uyulan saygı ve incelik kurallarıdır. Bir kimsenin anlayış, seziş ve bilgisini artıracak nitelikte karşılaştığı olgu, deneyim olan görgü Alevilikte bir inanç kurumu olmuştur. Mürşidin huzurunda, canların karşısında insanın doğru ve dürüst bir yaşam sürüp sürmediğinin hesabının verildiği görgü her sene tazelenmesi gereken Alevilerin en önemli sorgu makamlarıdır.
------------------------------------------------------
ŞİİRLERİNDEN ÖRNEKLER
1.
İlk görüşte bana “gel gel” eyledi
Gönlümün köşküne konan sevgili
Bir bakışta beni hayran eyledi
Sevgimin yolunu açan sevgili
Gözlerinden aşk kitabın okudum
Gül yüzünden sevgime şal dokudum
Sevem diye can evine sokuldum
Gönlümün köşküne konan sevgili
Bülbül gibi gül dalına konayım
Her dem, her an gül hatırın sorayım
Sevgin ile aşk meyine kanayım
Gönlümün köşküne konan sevgili
Gülüşüyle beni mestan eyledi
Sevgiyi gönlüme bostan eyledi
Sevenlerin öz bağından söyledi
Gönlümün köşküne konan sevgili
SEVENİ özlerken bir güle erdi
Özlediği cananı öz candan sevdi
Birden bire aşkın gönlüne daldı
Gönül sarayıma girdi sevgili
Bu şiir, 13/14 Mart 1976 gecesi sevdiğim sağlıkçı dost Hüseyin Güney’e konukken sazlı sözlü doyumsuz muhabbetimizin ürünü olarak, ‘Seveni’ mahlasıyla doğdu-(SEVENİ).
2.
Çağrı I
Gerçektir Muhammed Ali
Ezelden demişiz beli
Doğru yol Ehlibeyt yolu
Sürebilirsen gel beri
Yol Muhammed Ali yolu
Sevenler aşk ile dolu
Pirimiz Bektaşı Veli
Sevebilirsen gel beri
Yabanda hiç bulunmaz Hakk
Arif isen özüne bak
Gerçeklerden kalma uzak
Canlar seversen gel beri
Müslümanlık güzel ahlak
Kusur sende kendine bak
Yobazın körlüğün bırak
Bağnazlığı at gel beri
SEVENİ der neylemeli
Dostla gönül eğlemeli
Gerçekleri söylemeli
Duyabilirsen gel beri
3.
Bir güzel yoldaş olam
Gezer onunla yayla, dağ
Özünü özüne salan
Sever onu gerçek ve sağ
Aşkı gönülleri bürür
Kar, kış soğuğundan korur
Benliği sevgide erir
Yıllar yılı uzun bir çağ
Güzeller sever olmalı
Verdiği sözde durmalı
Hakk’ı sevgide bulmalı
Hayal değil, gerçek ve sağ
Güzelin sözü güzeldir
Sevene nazı güzeldir
Tüm eksikleri düzeltir
Yalan değil, gerçek ve sağ
Güzel olan can incitmez
Cahillere gönül katmaz
Şehvet batağına batmaz
Sever eşini gerçek ve sağ
Güzel cana sağlık verir
Gönüle bağlılık verir
SEVENİ’ye varlık verir
Ürünü bitmeyen bir bağ
AÇIKLAMA VE KELİMELER
Musahip: Alevilikte yol arkadaşı demektir. Evli bir çift yine evli olan başka bir cifti Musahip olarak seçer. Musahipler dede tarafından bir Cem ayini sırasında görülür ve musahiplikleri meşrulaşır. Musahiplikte ilke olarak çiftlerden birinin ekonomik acıdan daha zayıf olması tercih edilir. Musahip, bir alevi için kardeşten daha ileridir. Musahiplerin çocukları da karşılıklı kardeş sayılır. Musahipler birbirlerine kardeş ve bacı diye hitap ederken çocuklar da ebeveynlerinin Musahiplerine babalık ve analık diye hitap ederler.
Musahip olmak aileye çok ağır sorumluluklar yükler. Gidilmesi çok zor bir yoldur, meşakkatlidir. Hele günümüzdeki kankalık kavramıyla hiç ilgisi yoktur.
Musahip kardeşlerin çocukları birebirleriyle evlen(e)mezler. Bu yasak, akraba evliliğinin yaygın olduğu bir kültürde ve coğrafyada uygulanması nedeniyle dikkatimi çeken bir noktadır.
Ehli Beyt: Ehli Beyt deki, ehl ile ahali aynı köktendir. Kişiler demektir. Beyt ise ev demektir. Yani ev ahalisi manasına gelir. İslam peygamberi Muhammed'in ev ahalisi için kullanılan bir terimdir. Ehli Beyt deyimi Kuran'da da geçer.
Ehli beyt'ten olmak İslam toplumunda özel bir statü ve seçkinlik anlamına geldiği gibi Şii İslam toplumunda kendilerine özel bir gelir tahsis edilmiştir.
Anlayış farkları: Sünniler, ehli beyti genel olarak Peygamberin hanımları, çocukları ve torunlarından oluşan, saygı duyulan bir topluluk olarak ele alırlar. Şiilikte ise bu toplum halifelik, yönetim hakları, görüşlerinin eleştirilemezliği, masum oluşları, dünya ve ahiretteki statüleri ve yer yer insanüstü özellikler barındıran mistik yönleriyle bir üst katman şeklinde değerlendirilirler.
Sünnilik ile Şiilik arasında bir anlayış farkı da bu kavramın kapsamı ile ilgilidir. Sünnilikte, kesin hatlarla çerçevesi çizilmeyen bu kavram Şiilere göre; Ali, Fatıma Zehra, Hasan ve Hüseyin ve onların soyundan gelen 12 imamları kapsar.
12 İmam
1. Ali bin Ebu Talib (Ebu Talip Oğlu Ali)
2. Hasan bin Ali (Şerifan) (Ali Oğlu Hasan)
3. Hüseyin bin Ali (Seyyidan) (Ali Oğlu Hüseyin)
4. Zeynel Abidin (Hüseyin Oğlu Zeynel)
5. Muhammed el-Bakır (Ali Oğlu Muhammed)
6. Cafer-i Sadık (Muhammed oğlu Cafer)
7. Musa-i Kazım (Cafer Oğlu Musa)
8. Ali Rıza (Musa Oğlu Ali)
9. Muhammed Taki (Ali Oğlu Muhammed)
10. Ali Naki (Muhammed oğlu Ali)
11. Hasan-ul Askeri (Ali Oğlu Hasan)
12. Muhammed Mehdi (Hasan oğlu Muhammed)
Çerağ - Çerağ Uyandırmak: Aleviliğin önemli simgelerinden birisi. Cem merasiminde anlatılan yaradılışta, çerağ yakılır.
Alevilik kaynaklarında çerağ, 3 madde şöyle anlatılır.
1. Kainatın karanlıktan aydınlığa, Allah'ın zatı ile çıkacağını sembolize etmek için mum yakılmasına çerağ uyandırmak denir.
2. Çerağ, nur suresi'nin 35 ve 36. ayetleri okunarak uyandırılır.
3. Çerağ, ışık ve nur anlamındadır. Kur'an'da "ey insanlar! size rabbinizden bir delil gelmiştir. biz size, her şeyi açık seçik gösteren bir ışık gönderdik." buyrulmuştur(nisa suresi 174. ayet). Ahzab suresi'nin 46. ayetinde de; "Ey Resulüm! Sen, Allah’ın izniyle, bir davetçi ve nur saçan bir delil olarak gönderildin." denilmektedir.
Esenlik: Özlü yaşam, mutluluk.
Gülbenk: Alevilikte dua sözcüğü ile eş anlamlı olarak “gülbank” ve “tercüman” sözcükleri de kullanılmaktadır. Değişik zamanlarda değişik amaçlarla yapılmaktadır. Özellikle cem ibadeti sırasında Dede sık sık gülbenk okur (dua eder). İbadet ederken, bayramlarda, mutlu zamanlarda ve üzüntülü anlarda ‘gülbenk” ve “tercüman’’ okunarak dua edilir.
Görgü NEDİR:
Alevi yolunda her talib, yılda bir kez tüm topluluğun ve pirinin huzurunda, o yıl içerisinde yaptıklarının ve yol kurallarına uyup uymadığının hesabını verir. Burada hem dinsel hem dünya evi sorunlar, sorumluluklar söz konusudur. Eğer kişi, topluluk tarafından kabul görülmeyen hatalar, fenalıklar yapmamış ve kuralları yerine getirmişse, pirin ve orada bulunan yol erenlerinin izniyle görülmüş olur.
Komşuluk ilişkilerinde hoşnutsuz, yol kurallarına aykırılık gösteren kişiler düşkün bırakılırlar. Düşkünlük bir anlamıyla toplumun dışına çıkarmak, cemaatten atmak anlamına gelir. Cezanın büyüklüğüne göre geçici ya da sürekli düşkünlükler vardır.
İkrar Vermek: İkrar sözdür. Söz vermek ve sözünün gereklerini yaşamında ortaya koymak, sözüne, yani ikrarına bağlı kalarak bir yaşam sahibi olmaktır.
Aleviler için ikrar demek; Alevilik yoluna girmenin, Aleviliğe bağlı olmanın, bu yolu layıkıyla sürdürmenin adıdır.
Semah: Alevi inanışında büyük bir yer tutar. Sözcük anlamı; günahlardan arınmak anlamına gelir. Alevi Ceminde de öyle kabul edilir.
Lokma Dağıtımı: 1. Alevilikte Kurban LOKMADIR, lokma herhangi bir yiyecektir. Amaç, herhangi bir yiyeceği paylaşmaktır. Kurban kesmede, lokma dağıtmada şekil değil, niyet önemlidir, belirli bir gün veya tarihi yoktur, istenildiği zaman yerine getirilebilmektedir. kurban aynı zamanda din, tanrı adına insanların öldürülmemesi, nefsin öldürülmesi gibi, derin anlamları olan bir inanç ve gelenektir. 2. Dualanmış bir yiyeceğin her parçasına denir. Dedelerden, ululardan lokma almak sevaptır.
CEM NEDİR
Sözcük anlamı olarak, birleşme, birlik olma, bir araya gelme demektir. Alevi inancında , ibadet için cem olma, bir araya gelmeden yola çıkılarak, bütünleşme anlamında kullanılır. İbadetin yapıldığı yere cem evi denir.
Alevi inancı cemsiz düşünülemez. Bir Alevinin doğumundan ölümüne tüm yaşantısı cem ile bağlantılıdır. Yola girdiği, müsahib tuttuğu, erkan gördüğü, görüldüğü-sorulduğu yerdir. Cemin çok çeşitleri vardır. Kurban cemleri, görgü cemleri, Abdal Musa cemleri, Bayram cemleri.
KIRKLAR CEMİ
Alevi inancına göre Hz. Ali bu yolu kurduğu zaman kendine eşlik eden kadınlı erkekli 40 kişi ile birlikte ilk kez bu cemi gerçekleştirdi. O günden bu yana Alevi topluluğu bu kırkların cemini sürmektedir.
Kırklar Meclisi ve Cem
“Hz. Muhammed (S.A.S.) Mirac’a çıkarken yolunu kükreyen bir aslan keser. Gaipten gelen bir ses, parmağındaki yüzüğü aslanın ağzına atmasını ister. Hz. Muhammed (S.A.S.) bu isteğe uyar, yoluna devam eder. Miraç'ta Allah’la 90 bin kelam konuşur. Bunun 30 bini “sırr-ı hakikat” olup Hz. Ali’de kalmıştır. Allah’la görüştükten sonra şehre dönen Hz. Muhammed (S.A.S.) yolda bir dergâha rastlar. Peygamber olduğunu söyleyerek içeri girmek ister. Aldığı yanıt şöyledir:
“Peygamberliğini ümmetine eyle. Bizim aramıza peygamber sığmaz."
Gaipten gelen ses imdadına yetişmekte gecikmez. “Ben sizden biriyim. Bir insanım” yanıtından sonra kapı açılır.
Hz. Muhammed (S.A.S.) içeride 39 kişilik bir meclisle karşılaşır. 22’si erkek, 17’si kadındır. Tesadüfen, Hz. Ali’nin yanına oturur.
“Size kimler denir” diye sorar, “Kırklar” yanıtını alır. Kırkıncı can Selman-ı Pak, Pars’tadır.
Hz. Muhammed (S.A.S.), "Birimiz kırkımız, kırkımız birimiz" diyen meclisten bunu kanıtlamasını ister. Hz. Ali’nin kolu bıçakla çizildiğinde her canın kolundan bir damla kan akar. Pencereden gelen ise Selman-ı Pak’ın kanıdır. Sonra Hz. Ali kolunu bağlar, hepsinin kanaması durur. Selman-ı Pak, Pars’tan dönüşünde bir üzüm tanesi getirir. Hz. Muhammed (S.A.S.) üzümü ezer; çıkan demi içen Kırklar hep birlikte mest olur, “Ya Allah "deyip Semah dönerler. Peygamber de onlara katılır. Hz. Muhammed (S.A.S.), Miraç’a çıkarken aslana verdiği yüzüğü, Kırklar’ın piri olduğunu öğrendiği Ali’nin parmağında görür ve onu bağrına basar."
CEM AYİNİ
Yukarıdaki "Kırklar Meclisi" söylencesi, Alevilikte dinsel ve sosyal örgütlenmeye kaynak oluşturur. Miraç’tan geriye cem, dem ve semah miras kalmıştır.
İbadetin abecesi olan ayin-i cem, Alevilikte ve Bektaşilikte bazı farklılıklar taşır. Alevilerin köylerine döndükleri kış aylarında toplumsal etkinlikler canlanır. Geleneksel Alevi cemlerinin soğuk kış akşamlarında yoğunlaşması bu yüzdendir. "Zakir"in bağlama eşliğinde Ali, Ehl-i Beyt, 12 İmamlar ve Kerbela katliamı üzerine Hatayi, Fuzuli, Pir Sultan Abdal, Nesimi, Virani, Yemini, Kaygusuz Abdal gibi ulu ozanlardan nefesler, duvazlar ve gülbenkler okuduğu cemde, dede halkın sorunlarını da dinler, küskünler barıştırılır.
Cem esnasında herkes yüz yüze bakacak şekilde oturur. “Halka namazı" adı verilen tek veya iki rekat namaz kılınır, kadınlı erkekli semah dönülür. “Oniki hizmet” denilen hizmetler yerine getirilir. Kurban kesilir, lokmalar dağıtılır.
Bu dinsel törenler çeşitli vesilelerle yapılır ve sınıflanır: Görgü cemi, Musahip ayini, Abdal Musa kurbanı, Kerbela ayini, koldan kopan erkanı, baş okutma erkanı, ikrar cemi... Tarikata girmek isteyen talibin tek başına katıldığı sonuncu cem türü tümüyle Bektaşiliğe özgüdür.
Abdal Musa, Nevruz ve Hıdrellez için yapılan cemler, toplumu birleştirmeyi amaçlayan ve şenlik havasında geçen törenlerdir. Musahip ayinleri ve görgü cemlerinin aksine bütün Alevi toplumunun katılımına açıktır.
Ayin-i cem’ler ve bu törenin yürümesini sağlayan “oniki hizmet", Anadolu Aleviliği çatısı altında toplanan Trakya Bektaşileri, Tahtacılar, Çepniler, Kürtler, Zazalar, Araplar vb. yerel ve etnik unsurlardan aldığı çeşitli renklerle günümüze kadar ulaşmıştır.
---
Kerbela Nedir: Irak’ın büyük şehirlerinden biri. Hazret-i Hüseyin’in şehit edildiği ve türbesinin bulunduğu yer. Bağdat’ın 100 km güneybatısında bulunurkerbela
Kerbela denince akla ilk defa hazret-i Ali’nin oğlu hazret-i Hüseyin’in şehit edilmesi gelir. Abbasilerin son zamanlarında Kerbela, hurmalıklar içinde bulunan ve suyunu Fırat’tan alan küçük bir şehir haline geldi. Osmanlı Sultanlarından Kanuni Sultan Süleyman 1534/1535 (H.941) tarihinde sık sık tahribe uğrayan hazret-i Hüseyin türbesi ile Necef’teki Ali türbesini ziyaret ederek, Kerbela’daki Hüseyniyye adındaki bir kanalı tamir ettirdi ve rüzgarların kumlar ile örttüğü sahaları yeniden bahçe haline getirtti.
ALEVİLİK’DE ABDEST
Aleviler, Maide Suresi 6. Ayeti’ndeki tariflemeye uygun ve bu buyruga göre zahiri abdest alırlar. Bu temizlenmeye “dış abdest” denir. Bir de “iç abdest” vardirki; Mürsid-Pir-Rehber nezaretinde manen alinan batini “gönül abdesti” vardıir.
ALEVİLİK’DE NAMAZ VE NİIYAZ
Aleviler güneşe göre; namaz, niyaz ve dua ibadetlerini ayarlamışlardır. Güneşin doğuşu ve batışı ile öğlen ortalamasına göre üç öğün dua seremonileri vardır. Bu dualardan sonra ise ve asa baslarlar. Gece yarısında yine bireysel dua ibadetleri vardır. Sünniler de olduğu gibi 5 vakit, Şiilerlerdeki gibi 3 vakit namaz ; Aleviler de yoktur. Alevilerde daha çok bireysel, Allah’ı anma ve dua (salat) faaliyetleri vardır. Kur’an-ı Kerim’de namaza yönelik vakit ve sekil kavramları belirtilmemiştir. Kur’an’da 80 küsur yerde “secde” ve 264 yerde “dua” ibadeti faaliyeti geçmektedir ki, Aleviler de bu faaliyetleri “Niyaz” olarak yapmaktadırlar.
Nisa Suresi 103. Ayet’te : “Allah’ı ayaktayken, otururken ve yan yatarken zikredin” buyurulmaktadır. Aleviler bu buyruk doğrultusunda Cemlerde “niyaz” eda ederler. Aleviler’de kıble insanın cemalidir, kıyam salavat ile ayağa dogrulmadır, kıraat ise Kur’an sure ve ayetlerinin duvaz ve nefeslerle diz üstü gelinerek saz eşliginde okunmasıdır. Rükû’ya varma, Secde’ye inme, Sücûd yere niyaz, alın koyma, çapraz el bağlama, boyun bükme gibi vücud ritüellerini; Alevi Cem ibadetinin her safhasında görmek mümkündür. Bu ibadet biçimine: “Halka Namazı” denir. Ramazan ve Kurban bayram namazları, iki secde halinde yapılan Cem ile eda edilir. Aleviler, Ayn-i Cem’de “Allah...Allah !” nidalarıyla yakarırlar ki; bu davranış
biçimselliği, Araf Suresi 55. Ayeti’ne dayanmaktadır. Bu Sure de söyle emredilmektedir: “Rabbinize yalvara yalvara ve için için dua edin...” Bu toplu tapınma ve yakarmalar sonrası da; canlar duazlar ve deyişler çalınıp söylenirken “için için” dua ederler ve huşu içinde sağa sola hafifçe salınırlar. Aleviler’de toplu tapınma biçimi olan Cem ibadetleri dışında, bireysel olarak ta dua etme faaliyetleri vardır. Bireysel dua faaliyetleri sabah gün doğumunda başlar ve gün batımında sona erer ki; Hud Suresi 114. Ayeti gereğince yapılır. Ayrıca, gecenin bir yarısında dua ve secde ibadetiyle, Allah’ı tesbih ve tevhid faaliyeti vardır.
------
Aleviler Cumhuriyeti Ve Laikliği Destekliyor
Ruşen Çakır
Değişim Sürecinde Alevi Hareketi
12.07.1995 Milliyet
Prof. Nur Vergin, 1981'de Fransızca kaleme aldığı “Din ve Muhalif Olmak: Bir Halk Dini Olarak Alevilik" başlıklı makalede, Alevilerin cumhuriyeti ve laiklik ilkesini baştan itibaren desteklediğini hatırlattıktan sonra şöyle devam ediyor: “Ne var ki, Cumhuriyet Devleti, Sünni İslam’ın topluma hâkim olduğu Osmanlı devletinin tutumunu fiili hayatta yeniden üretmeye devam etmiştir. Çünkü devletin denetimine giren din işlerinden kastedilen, gerçekte, toplumun sadece ve sadece Sünni İslama dair meselelerini düzenlemektir. O halde, geçmiş zamanda tıpkı Sünni olmayan bir mezhebe hukuki bir varlık statüsü tanımayan Osmanlı devleti gibi, Kemalist devlette de Alevi toplulukları göz ardı edilebilmektedir."
Alevilerin çoğu Prof. Vergin’in tespitlerine katılıyor. Ancak Alevi hareketini Atatürkçülükle bağdaştıran hatırı sayılır bir kesim, bu olumsuz tablonun Atatürk’ün ölümünden sonra ortaya çıktığını iddia ediyor.
Alevilerin Devletten İstekleri
1) Diyanet İşleri Başkanlığı'nın Sünni bir kurum olması,
2) Mecburi din derslerinde yalnızca Sünniliğin anlatılması,
3) Devletin resmi ideolojisinin Sünni-Türk sentezine dönüştürülüp laiklikten uzaklaşılması.
Ancak talep konusunda Aleviler farklı tutum izliyor.
1. Prof. İzzettin Doğan’ın başını çektiği yaklaşım, Alevilerin de Diyanet’te özerk bir şekilde temsilini ve din derslerinde Aleviliğin de anlatılmasını talep ediyor.
Sola yakın olanlar "laiklik gereği” bu teşkilatın lağvedilmesini ve din işlerinin cemaatlere bırakılmasını savunuyor. Okullardan din derslerinin kaldırılmasını şart koşuyor.
DİYANETİN GÖRÜŞÜ
Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Nuri Yılmaz, son dönemde Alevilerin yoğunlaşan çıkışlarının teşkilatı huzursuz ettiğini söylüyor. Diyanet, kendini savunmak için “Diyanet” dergisinin Ocak 1992 tarihli sayısında Aleviliği kapak dosyası yaptı. Bu dosyada görüşülen çok sayıda "Alevi", devleti, Diyanet’i övdü, Sünniler hakkında çok olumlu sözler etti. Bu dosya Prof. Ahmet Yaşar Ocak'ın şu sözlerini hatırlatıyor:
“Şu veya bu sebeple Sünniliğe yakınlaşmış veya Sünnileşmiş belli sayıdaki Aleviyi öne çıkartarak günümüzde bazı çevrelerce seslendirilmek istenen Sünnileşmiş Alevilik anlayışı, Aleviliğin tarihi ve aktüel çizgisini ve yapısını, dolayısıyla asıl Alevi-Bektaşi toplumunu kesinlikle temsil etmez.”
Geçen üç yıl içinde çok fazla şeyin değişmediğini Mehmet Nuri Yılmaz’la yaptığımız röportajda anlıyoruz. Yılmaz, Alevilerin büyük çoğunluğunun namaz kıldığını Gaziantep yöresini örnek göstererek öne sürüyor ve “Bu sene hacda çok sayıda Alevi vatandaş da vardı” diyor.
Yılmaz, ayrılıkları ise şu şekilde yorumluyor: “Aslında Ehl-i Beyt sevgisi bakımından aramızda pek fark yok. Onlar bizi Emevi taraftarı olmakla itham ediyorlar. Hâlbuki Sünniliğin Emevilikle de bir ilgisi yok. Biz onların içerisinden bir tek Ömer bin Abdülaziz’i severiz. Devlet de, hocalarımız da Alevileri ihmal etmiş; camiye gelenler horlanmış. Artık böyle bir mesele olmaması lazım. Alevi vatandaşlarımız şifahi kültürden kitabi kültüre yönelirlerse bu meseleler o zaman kalkar. Alevi de ‘Ben Müslüman’ım’ dediğine göre, Müslüman’ın kitabı Kuran-ı Kerim’dir. O kitap etrafında birleşirsek aramızda mesele kalmaz. Osmanlı döneminde onlar itilmese, sürülmese, hor görülmese, belki bu tür ihtilaflar olmazdı.”
Alevilerin Diyanet’te temsilini, “Diyanet’te mezhepler temsil edilmiyor. Eskiden belki vardı, ama şimdi mezhep taassubu yok. Müslümanları iman, ibadet, ahlak yönünden aydınlatma görevi Diyanet’e verilmiş. Alevi de Müslüman olduğuna göre ona da hizmet ediyoruz” gerekçesiyle imkânsız gören Yılmaz, zaten Aleviliği bir mezhep olarak da görmüyor: “Alevi neyi temsil edecek? Cem evinde Cem ayini yapıyor. Ben Aleviliği bir tarikat havası içinde görüyorum. Tarikatların Diyanet’te temsili ise imkânsız.”
Yılmaz, Diyanet’in lağvı önermesine ise şiddetle karşı çıkıyor. “Türkiye böyle bir şeyi kaldıramaz. Buranın feshedilmesi halinde ülkenin hem Dini, hem Milli birliği bozulur. Ama özerk bir yapıya kavuşturulmasını istiyoruz."
Son olarak Yılmaz’a Cemevlerini soruyoruz. Yılmaz, şu karşılığı veriyor: "Peygamber zamanından beri insanlar camide ibadet ediyor. Bir milyarı aşkın insan aptal mı yani? Cemevi Caminin yerini tutmaz. Biz onların Cemevine bir şey demiyoruz; bildiğim kadarıyla dergâh gibi bir yer.”
Ruşen Çakır
KAYNAK: Cem Vakfı / Mehmet Ocakoğlu
21 Temmuz 2014 Pazartesi
HACI ZÜLKADİROĞLU
Halk Ozanı.
ASIL ADI: Hacı
Mehmet’tir. Rıfat Efendinin oğludur.
DOĞUMU: 1902 Yılında
Maraş’ta doğdu.
EDEBİ HAYATI: Uzun süre
mahalli gazetelerde halk tarzı şiirler yazdı.
ÖLÜMÜ: Ozan 1958
yılında vefat etti.
ESERİ: Maraş
Kahramanlığının Tarihi Destanı – 1954.
-----------------------------------------------------------------
ŞİİRİ
GÜZEL
Dilber huri misin durun
mu biraz
Lisanın ne tatlı baldan
mı güzel
Dişlerin saf inci
dudağın kiraz
Cemalin billur mu nurdan
mı güzel
Gözyaşım akıyor aslında
taşkın
Cemale aşıkım eyledin
şaşkın
Yaktı viran etti gönlümü
aşkın
Sovumaz ateşin kordan mı
güzel
Var mı şu dünyada
benzerin, dengin
Kudret hazinesi eylemiş
zengin
Hangisine benzer,
giyimin, rengin
Aldan mı, şaldan mı,
mordan mı güzel
Hacı Zülkadir’i
daldırmış aydın
Çoban mısın dedi sürüsün
yaydın
On sekiz vilayet adını
saydın
Dosdoğru gelişin Bor’dan
mı güzel
Hacı
Zülkadiroğlu
-----------------------------------------------------------------
KELİMELER
Durun mu: Durur musun –
Maraş söyleyiş.
Sovumaz: Soğumaz – Maraş
söyleyişi.
-----------------------------------------------------------------
-----------------------------------------------------------------
HANİFİ KARA
Halk Ozanı - Emekli Eğitimci.
DOĞUMU: 1945 Yılında
Maraş / Elbistan’da doğdu.
ÖĞRENİMİ
İLKOKUL: İlkokulu
Alemdar'da,
ORTA: ortaokulu
Elbistan'da,
LİSE: Öğretmen okulunu
ise Gaziantep'te okudu.
YÜKSEK OKUL: 1987
yılında, Eskişehir Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Önlisans
Bölümünden mezun oldu.
GÖREVİ: 1965 Yılında
öğretmenliğe başladı. 1994’de emekli oluncaya kadar öğretmenlik ve yöneticilik
görevini sürdürdü.
EDEBİ
ÇALIŞMALARI: Şiirleri ve yazıları ulusal ve mahalli
gazetelerde, ayrıca ; Dolunay, Hakses, Sevgi Seli, Bizim Ece, Şardağı, Bizim
Kalemler, Bir Tebessüm ve Kumru... gibi dergilerde
yayınlandı.
ÖDÜLLERİ: Birçok şiiriyle ödül aldı ve çok sayıda şiir şölenine
katıldı.
YAPTIKLARI: Mahalli
TV’lerde, program, yapım ve sunuculuğu yaptı.
ESERLERİ
1- Güneş ve
Yarasalar,
2- Gönül Pınarından
Damlalar,
3- Yüzdeki
İmza,
4- Taşlar Toprağa
Bağlı,
5- Bir Avuç
Özgürlük,
6- Söze Vuran
Dalga,
7- Aynadaki
Görüntü,
8- Kalemin
Gizlediği,
9- Adın Saklı
Durur,
10-
Pipetleme,
11- Gel Ki Gül Koksun
Dünya,
12- Çeşm-i
Şehlâ.
---------------------------------------------------------------------------------
Şiirlerinden
1.
Gurbet
O diyarda güneş bir
başka batar
Her akşam hüzünle
tüllenir gurbet
Olan dertlerime eşlik
ederek
Kendi hâl diliyle
dillenir gurbet
Hayatta iç içe gül ile
diken
Acıyı kim bilir en iyi
çeken
Sıladan uzakta derdim
bin iken
Her gün çoğalarak
dallanır gurbet
Eğil gurbet eğil önümde
eğil
Seni bilen sana eyler mi
meyil
Bu acı diner mi hiç
mümkün değil
Kalpte sarkaç gibi
sallanır gurbet
Dağından eksilmez ne sis
ne duman
Onu ölüm ile tartmayın
aman
Gelir mi Allah’ım sonu
ne zaman
Yıllarca özümde yıllanır
gurbet
Kara yâd ellerde yer
başka yakar
Yavuklu olanı yâr başka
yakar
Ayrılık ateşi bir başka
yakar
Kor olur içimde küllenir
gurbet
27/05/'99
Hanifi
KARA
--------
2.
Affet Yâ Rabbi
Dili, kavmi değil de, îmânına bakarak
Kürtleri ve Türkleri… Lazları da affeyle
Bakmadan cinsiyete, yaşayan insanları
Erkekleri dulları kızları da affeyle
Sevâbımız varsa da günâhımız daha çok
Gel kendini aldatma boş laflara karın tok
Hiç kimsenin yüzüne bakacak hâlimiz yok
Günahlarla kararmış yüzleri de affeyle
Kötü şeylerdir dâim, nefsin hoşuna giden
Sanki birer kargayız, biz olduk çöplük diden
Dedi/kodu, gıybeti, diline tesbih eden
Mâlâyâni söylenen, sözleri de affeyle
Sonunda pişman olur, övünürse soyuyla
İnsanlar yargılanır, elbet bir gün huyuyla
Bedeni ortak edip, işlenen beş duyuyla
Mahreme nazar eden, gözleri de affeyle.
Her şeyleri eritir, tuttu mu benim ahım?
Dese de neye yarar, ben Kral’ım, ben Şah’ım
Yalvarırım ben sana, ne olursun Allah’ım!
Affetmeyi seversin, bizleri de affeyle…
27/10/’10
Hanifi KARA
--------
3.
açlık
Mide aç, gönül aç, yaşanır sanma
Gönül gönül ise sevgiye muhtaç
Hele bir irdele görünse de tok
İnsanların çoğu sevgiye aç, aç
Aşkın KDV’si içinde ekli
O öyle bir şey ki renkli mi renkli
Sevgiyle örülmüş yürek gerekli
Öyle ki takmalı her başa bir taç
Âşıksa bir insan aşk ile erir
Sevenler sevdiğin peşinde sürür
Başka yerde değil kalpte yeşerir
Bir gönül buldun mu ona sevgi saç
Sedâyı hapsetsen o büyür gelir
Sen düzlük istersin hep bayır gelir
Aşktan mahrum isen ne hayır gelir
Sevgisiz insandan uzak dur kaç, kaç
Gönül fırınında pişer o pide
Aşk denilen sunulmaz ki tepside
Sevgi özlemiyle, yaşar hepsi de
Kendin bilen insan gördün ise kaç
08/09/’12
Hanifi KARA
--------------------------------------------------------
KELİMELER
Yad elle: 1. Baba ocağından uzak yerler, gurbet.
2. Yabancı kimseler, yabancılar.
Dedi/kodu,: İnsanların orada bulunmayan bir insanı hunharca eleştirmesi.
Gıybet: Yerme, akkadan konuş ve çekiştirme.
------------------------------------------------------
HACI HASAN UĞUR
MESLEĞİ: Emekli - Çiftçi
- Ozan.
SOYU: Babası; Hacı
Ahmet, annesi; Kozanoğlu Aşiretinden Zarife Hanım’dır.
ÖĞRENİMİ: İlkokulu,
Elbistan İsmetpaşa İlkokulunda okudu.
Ortaöğrenim için,
Malatya’da okurken diploma almadan ayrıldı.
MESLEĞİ: Çiftçilikle
uğraşmaktadır.
ÖDÜLÜ: 1995 Yılında Kültür Bakanlığı
Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen
“Aile ve Toplum” konulu yarışmaya katıldı. “Aile ve Vatan” adlı şiiriyle
yarışmada birinci seçildi.
MEDENİ DURUMU: Yedi
oğlu, dört kızı 41 torunu bulunmaktadır.
ESERLERİ
1. Bir Sevda Saçtım
Söğütlü’den,
2. Şardağı’ndan Bad-ı
Saba.
------------------------------ -----------------------------------
şiiri
1.
SON
POSTA
Sayın Mehmet
Göçer'e İthaf
Göçer’im lütfedip beni
sorana
Artık yazamıyor hasta
dersiniz
Mazlumu eziyor zalimin
zulmü
İşte hep bu yüzden yasta
dersiniz
Aklını kaybetmiş zekâsı
duruk
Ne bir cübbe giydi ne
takke sarık
Tekeri patlamış kanadı
kırık
Konup kalkamıyor piste
dersiniz
Fayda etmez imiş kızı
karısı
Haktan başka yalan imiş
gerisi
Onun arz ettiği cennet
hurisi
Gözü yoktur başka süste
dersiniz
Ölene ağlayıp
bağırıyorlar
Hala bir taraftan
doğuruyorlar
Sırası geleni
çağırıyorlar
Gözü yolda kulak seste
dersiniz
Ecelin affı yok bakmaz
kusura
Gitsen de bulacak Şam'a,
Mısır'a
Eğer sorarlarsa kaçıncı
sıra
Daha asılmadı liste
dersiniz
Mahkeme-i Kübra seni
celp eder
Haksızlar haklının
hakkını öder
Muhakkak dünyaya
gelenler gider
Böyle ayarlamış usta
dersiniz
Vasiyetin dilaltında
saklıyor
Bazen konuşuyor bazen
tekliyor
Yasin okuyacak hoca
bekliyor
Kefen hazır suyu tasta
dersiniz
İyilik yap kötülükler
ne diye
Dostla helâlleşmek büyük
hediye
Haklarını helâl etsinler
diye
Mesajlar yolluyor dosta
dersiniz
Hafazalar defterine
bakınca
Günah sevap göz önüne
çıkınca
O mahşer yerine duman
çökünce
Uğur'da kalmasın siste
dersiniz
------
2.
gel dedi
geldim
git dedi
gidiyom
Yürü dünya yürü vefan
yoğumuş
Nanın yiyip suyun içtim
gidiyom
Düşmüşüm ağına cefan
çoğumuş
Dün gelmiştim bugün
uçtum gidiyom
Bunca yıl seninle geldik
yüz yüze
Ömrümü çürüttüm on metre
beze
Anladım ki senden vefa
yok bize
Daimi mekana göçtüm
gidiyom
El bağlayıp boyun büktüm
hu diye
Nesnem yoktur kine edem
hediye
Rabbim günahımı affetsin
diye
Ellerim semaya açtım
gidiyom
Nice nice dağlar dereler
aştım
Bazan emekledim bazan da
koştum
Bazan da şeytanın ağına
düştüm
Sevap ektim günah biçtim
gidiyom
Çekilip gideni gözlerin
görsün
Farkında değilsen
doğuştan körsün
Birazda gününü varisler
görsün
Neyim var neyim yok
saçtım gidiyom
Hayata küsüp te eyleme
kuşku
Bir tek mezar ile
değiştim köşkü
Ana aşkı vatan aşkı dost
aşkı
Ben bu deryaları geçtim
gidiyom
Acep uğurumu alır mı
tasa
Allah bir diyenler düşer
mi yasa
Kimi İsa dedi kimi de
Musa
Bense Muhammed’i seçtim
gidiyom
Hacı Hasan
Uğur
-----
3.
TEZ
GEL
Sakın söz verip de
bekletme beni
Alevlenen kalbim
çürümeden gel
Kimseler görmesin gizle
sen seni
Komşunun köpeği üremeden
gel
Sen bir tabip olsan dert
bilemezsin
Kalbimin sesini
dinleyemezsin
Yoksa sevdiğimi
anlayamazsın
Gözümdeki yaşlar
kurumadan gel
Badeler yerine zehir
içirme
Can bülbülü kafesinden
uçurma
Gençliğinin kıymetini
kaçırma
Eğer geleceksen
karımadan gel
Dizi dizi dertler bekler
sırada
Sevgimize engeller var
arada
Ben giderim sen kalırsan
burada
Tren istasyondan
yürümeden gel
Uğur der ki tez gel
kalma yasımda
Yüzde elli can var iken
sesimde
Bir Fatiha oku son
nefesimde
Ecel gözlerimi bürümeden
gel
Hacı Hasan
Uğur
-----
4.
ATALARIN
SÖZLERİ
Öbür dünyanın
yanında
Bu dünya bir fener
imiş
Durma yokmuş bir
anında
Ne söner ne diner
imiş
Burayı baki
sananlar
Gelip bu yurda
konanlar
Emanet ata
binenler
Yarı yolda iner
imiş
Nerde beyler nerde
hanlar
Hani nerede o
canlar
Ömür boyu yanan
mumlar
Bir üfrükle söner
imiş
Memnun değilse
halından
Çektiği kendi
dilinden
Yolcu şaşarsa
yolundan
Ta bağdattan döner
imiş
Dostun iyisini
ara
Kötü ise açar
yara
Bir kurunun yanı
sıra
Yaş olan da yanar
imiş
Sarıl mazlum
duasına
Düşme zalim
belasına
Şahin kuşun
yuvasına
Kel kargalar konar
imiş
Aldanma dünya
süsüne
Düşürür seni
yasına
Ticaretin
arkasına
Zarar gelip siner
imiş
İster erkek ister
bayan
Kalmamıştır hatır
sayan
Kendi suçun
tanımayan
Başkasını kınar
imiş
Uğur der bizdedir
hata
Geçti hayat yata
yata
En sonunda tahta
ata
Her yaşayan biner
imiş
H. Hasan Uğur
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)