OZAN HATÇA / HATİCE BİNBOĞA

KİMDİR: Afşin'in kadın Ozanı olan 

Dirgen Hatice;  
Dirgen Ali'nin eşi, Ozan Dirgen
İsa Binboğa'nın annesi, ozan 
Mehmet Binboğa'nın nenesidir.  

DOĞUMU:  Afşin'de 1886 yılında doğdu.

ÖLÜMÜ: 12.12.1964 Tarihinde vefat etti.

        

------

ŞİİRİ

------

1. ÖĞÜNSÜN

Azrail yamacına oturur

Amelin kötüyse dilin tutulur

Ahbapların gayret eder götürür

Kabir sualini veren öğünsün

Yalan bu dünyanın sefası yalan

Ahreti düşünür kendini bilen

Beş vakti kazaya koymayıp kılan

Hakkın divanına duran öğünsün

Daima Allah’ın höffünü çeken

Ahiret için gözyaşın döken

Can cesetten ayrılıp ta çıkarken

Makamını görüp gülen öğünsün

Der Kaderim bulur muyum cenneti

Kıl namazı terk eyleme niyazı

Seçilirken Muhammed’in ümmeti

Sualsiz cennete giren öğünsün

Hatice Binboğa

------------

2. AĞIT

Beyimin büyük odası

Bu yıl yanmadı sobası

Eller yaylaya göçüyor

Issız Fakı’mın obası

İnce Fakı’m nişan atar

Mahammed’im yozun satar

Şu düzün ağası beyim

Dara düşmüş hapis yatar

Bir elim sofra yazardı

Bir elim fincan dizerdi

Yalan imiş yalan dünya

On beş işçimiz gezerdi

Çatal kapı büyük havlu

İçinde gö’ kıratı bağlı

Hele odasına bakın

Yedi mavzeri yağlı

Bir ocakta kuzu pişer

Bir ocakta kahve taşar

Tez gel benim beyim tez gel

İnsan eşiyle yaşar

İnce Fakı’m vurur kurdu

Mehmed’im bozar ordu

Lorşunlu ki benim beyim

Bütün ova buyur derdi

Bu ağıdı Ozan Hatice Binboğa, Antep Cezaevinde yatan Eşi Dirgen Ali için yazmıştır. 

------------------------------------------------------------------------

AÇKLAMA

DİRGEN ALİ VE HATÇA: Bir yaz, Yağlıca’da Çağsak Köyü Ağası Hasan ile Dirgen Ali’nin ailesinin göçü karşılaşır. İki göç aynı anda pınarlara yönelince ortalık karışır. Ali’nin ağabeyi Halil sopa darbesi ile yıkılır. Bu esnada Dirgen Ali, Hasan Ağanın ahraz oğlunu öldürür. Ali, kaçarak Kerevin Köyüne Hamit Ağa’ya sığınır. Kerevin, dağlık, Sivas sınırında bir köydür. Hamit Ağanın, Hacce (**) adında 17 yaşında bir gelini vardır. Hacce, Maravuz Köyünde Kalenderlerdendir.

KAN DAVASI: Hatça, ağabeylerinin densizliği nedeniyle, kan karşılığı olarak Hamit Ağanın oğluyla küçük yaşta evlendirilmiştir. Hamit Ağa’nın hastalıklı oğlu bir türlü gelişmemiştir. Çocuk sayılır. Hatça, gelişmiş 17 yaşına basmıştır.

Hatça, Ali’ye vurulur, âşık olur. Hatça, Ali’nin de hoşuna gider ama Ali “nankörlük etme” diyerek nefsine hakim olmaya çalışır. Sivas müfrezesi, Kerevin’de Ali’yi yakalar. Ali yakalandığında,  Hatça; “Seni bekliyorum” der.

Ali, Sivas Paşası, Reşit Akif Paşa’nın maiyetinde 2 yıl geçirir. İki yılın sonunda tahliye olur.

Ali tahliye olur olmaz, Kerevin’e Hamit Ağa’ya misafir gider.  Gece, Hatça’yı alıp ovaya iner. Neticede, Hamit Ağaya 150 koyun ve 50 büyükbaş hayvan verilerek sulh sağlanır.
Ali ile Hatça’nın evliliğinden:  Zülfiye, Muhammed, Fakı, Dudu, Ayşe, Nazife, Aslan, Hasan ve İsa  dünyaya gelir.

------------------------------------------------------------------------

NOT: "Hatice" adının Maraş yöresinde söyleniş şekli: HATÇA'dır.
------------------------------------------------------------------------

İSA BİNBOGA

KİMDİR:  Kadın ozanlarımızdan, 
Dirgen Hatça'nın, dirayet sahibi 
Dirgen Ali'nin oğlu ve ozan 
Mehmet Binboğa'nın babasıdır.

DOĞUMU: 1929 Yılında Afşin’in Altunelma kasabasında doğdu.

KİŞİLİĞİ: Şiirlerini saz eşliğinde söyler, hoş sohbet ve şakacı bir kişiliğe sahiptir. Kır atına biner ve meşhur olan fötr şapkası takar.

------

ŞİİRİ

------

1976 Yılında güzel bir aşiret kızı:  “Köyden bir memura varacağım” der. Ama Köyden kızı alan memur çıkmaz. Kızın annesi: Kızı için Ozandan bir türkü söylemesini talep eder.

Ozan, sazının eşliğinde şu şiiri söyler:

1. SEVDİĞİM

Güzel ördek gibi gölde yüzersin

Meri keklik gibi gözün süzersin

Gören âşıkların bağrını ezersin

Urun urun bakışını sevdiğim

İnci mercan dizilmiştir dişleri

Kudretten çekilmiştir kaşları

İpek mi sırma mı siyah saçları

Göğsündeki nakışını sevdiğim

Gören âşıkları hep deli etmiş

Mevlam şekerle balı mı katmış

Yayla çiçeğidir yüksekte bitmiş

Burcu burcu kokusunu sevdiğim

Dirgenoğlu neler geldi diline

Altın kemer olsam ince beline

Kömürsün benzen Elif bahar seline

Coşkun coşkun akışını sevdiğim

 İsa Binboğa

2. AFŞİNİN TANITIMI

Bahçesinde bülbüller ötüşür

Burcu burcu kokar gülü Afşin’in

Pehlivanı meydanlarda tutuşur

Tarihten geliyor soyu Afşin’in

Çobanpınarı’nın suyunu içer

Termik her tarafa zehir saçar

Her partiden bir milletvekili seçer

Geçersiz sayılır oyu Afşin’in

Sekiz belediyesi var toprağı kıraç

Beyler bu dertlere yok mudur ilaç

Sahipsiz kalmıştır yapılmaz baraj

Hep boşa akmıştır suyu Afşin’in

ALİ YALÇIN

DOĞUMU:  1956 Yılında Afşin İlçesi Bakraç kasabasında doğdu.

ÖĞRENİMİ:  İlkokulu aynı yerde, ortaokulu ve liseyi Afşin’de bitirdi.

GÖREVİ VE YAPTIKLARI

1.   İstanbul Ülker Bisküvi fabrikasında bir müddet çalıştı.

2.   Bursa Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesinde tahsil gördü.

3.   1986 Yılında Afşin Belediyesine girdi.

 ESERİ: Heybe isimli kitabı 1997 yılında yayımlandı.

------

ŞİİRİ

------

ANADOLUM

Bereket var toprağında dağında

Mor menekşe lale sümbül bağında

Salkım salkım üzümlü bahçesinde bağında

Canım yurdum Anadolu’m toprağım

Her köşede binlerce şehit kanı var

Yunan Moskof düşmanların kini var

Dünya hasret bizde yedi iklim var

Canım yurdum Anadolu’m toprağım

Kem göz ile bakan varsa kör olur

Dünya ateşlenir kor olur

Hep hür kaldı Anadolu’m hür kalır

Canım yurdum Anadolu’m toprağım

OSMAN KONAK

"Yeter Osman KONAK sohbeti bitir

Ne bir dayımız var ne de bir hatır

Ankara’ya arzuhali al götür

Okuyan olursa ver de araştır"

DOĞUMU:  1929 Yılında Afşin Bakraç (Arıstıl) Kasabasında doğdu. Osman Konak’ın asıl doğumu 1936’’dır.

ACI: Küçük yaşta babasının ölümü her şeyi olumsuz olarak değiştirdi.  İkinci cihan savaşı sırasında kıtlık yıllarını yaşadı.

YAPTIKLARI: Babasından geriye kalan, yadigar bir mesleği sürdürdü. Babasından arta kalan bir çift öküz, çiftçilik yapmasını kolaylaştırdı.

ÖĞRENİMİ:  Okuma-yazmayı asker ocağında öğrendi.

EDEBİ YAŞAMI: Osman Konak ilk şiirini çok sevdiği Kara öküzünün ölmesi üzerine yazdığını söyler.

MEDENİ DURUMU:  Beş çocuk babasıdır.

ESERİ: Osman Konak’ ın yayınlanmış Gönül Irmağı isimli şiir kitabı vardır.

·        Birçok şiiri Afşinli ozanlar tarafından bestelendi.

İKAMETİ: Afşin’de ikamet ediyor.

--------

Ali Başpınar’ın Osman Konak hakkındaki görüşü şöyle:

“Cuma ŞAHİN beni Osman KONAK ile tanıştırdı. Onu dinledim. Bir yorum farkı var. Hiç bir arkadaşımızı hiç birinden üstün tutmam ama bir yorum üstünlüğü ya da farkı vardı.”

------

3 ŞİİRİ

------

1. 

Atışan Şairler İçin 

Afşin’le Elbistan gene yarışta

Neticeyi bekleyenler var gibi

Mehmet GÖZÜKARA oynuyor başta

Hiciv yazıp yoklayanlar var gibi

Doğrular eğriye boyun eğmez ki

Gerçek sözü yarınlara koymaz ki

Bazı taşlar GİRYANİ'ye değmez ki

Ağır şelek yükleyenler var gibi

Bazıları söylemeye erinir

Bazıları kimliklere bürünür

Bazıları hiç anlamaz görünür

Bildiğini saklayanlar var gibi

Bazıları karıştırır teyeğı

Bazıları hak etmez mi dayağı

Diken batar kanar eli ayağı

Çalıları kökleyenler var gibi

Bir cümle var anlaşılır azından

Bir cümle var konuşulmaz pozundan

Bir cümle var anlaşılır sözünden

Teşekkürü haklayanlar var gibi

Kimi var ki acı söze aldırmaz

Kimi var ki hünerini bildirmez

Kimi var ki gönülleri doldurmaz

Yanlış cümle ekleyenler var gibi

Bahçıvan nöbetçi goncayı bekler

Bülbülün derdini sırtına yükler

Sonbaharda boyun büken çiçekler

Soldurmadan koklayanlar var gibi

Osman KONAK selam sevgili canlar

Bendeki sevgiyi anlayan anlar

Meyve vermez oldu yaşlı fidanlar

Mesleğini tekleyenler var gibi

------------ 

2.

Güzel Kız Afşin'in

Neresindensin

Huri mi melek mi bilmedim nesin

Güzel kız Afşin'in neresindensin

Bizim güzellere benzersin kesin

Güzel kız Afşin'in neresindensin

Abaza’nın sularından içen mi

                         Çardak’ta eğlenip gelip geçen mi

                         Gürcü müsün bilmem yoksa Çeçen mi

                         Güzel kız Afşin’in neresindensin

Büyük Sevinli mi Oyumkozlu mu

Kuşkaya Kapılı Karagözlü mü

Büget Berçenek mi Çomudüzlü mü

Güzel kız Afşin’in neresindensin

Topaktaş Maravuz Dokuztaylı mı

Lorşun mu Hunu mu Serkizçaylı mı

Yoksa Arıstıl’mı Çobanbeyli mi

Güzel kız Afşin’in neresindensin             

Emirli Birecik Ördekli misin

Evli misin yoksa nişanlı mısın

Tanır mı Tatlar mı Kaşanlı mısın

Güzel kız Afşin’in neresindensin

Alemdar köyüne nazar eden mi

Çoğulhan eline gelip giden mi

Yoksa Hurman’dan mı Sinekli’den mi

Güzel kız Afşin’in neresindensin

Poskof Tılafşın Nadır mı derdin

Kabaağaç Çoğulhan’a gönül mü verdin

Akçırı Erçene’yi deyince durdun

Güzel kız Afşin’in neresindensin

Haççepınar Örenli Söğütderesi

Armutalan Oğlakkaya burası

Çok yakından tanır mısın herkesi

Güzel kız Afşin’in neresindensin

Nişanıt Soğulcak bu günler yaz mı

Aldaşlı’sın desem doğru bir söz mü

Kötüre Kargabük yoksa Kitiz mi

Güzel kız Afşin’in neresindensin

Benim ile tahminlerin aynı mı

Doğru söyle kurcaladın beynimi

Yoksa doğduğun yer Deveboynu mu

Güzel kız Afşin’in neresindensin

Zaman hayli geçti ararlar seni

Şiirim olacak sizlere konu

Bilmediğim komşum affetsin beni

Güzel kız Afşin’in neresindensin

Altunelma Hunu Serkizçaylı mı

İncirli Kangal mı Çobanbeyli mi

Demek Arıstıllı bizim köylü mü

Güzel kız Afşin’in neresindensin

Osman KONAK hal gelmesin başıma

Kirpiklerin değer hilal kaşına

O yeşil gözlerin benzer Afşın’a

Güzel kız Afşin’in neresindensin

Osman Konak

---------

3. 

SEVİN KÖYLERİ

Sevinde ararsan Üçler Mağarasın

Kızılkaya’dadır sor da araştır

Ziyaretçisi var bellidir kesin

Yüzünü kabrine sür de araştır

Bu köylerin yaylası var yurdu var

Sessiz duran yiğidi var merdi var

Yedi köyün çeşit çeşit derdi var

Toplantı içine gir de araştır

Teknebaşı mutlu eder adamı

Orda dağıtırsın kederi gamı

İlkbaharda topla sarı çiğdemi

Yolla sevgiliye ör de araştır

Acı diken bitkilerin yavanı

Arı bilir çiçek açan keveni

Yücelerde doldurur kara kovanı

Oraya bir çadır kurda araştır

Karaardıç festivali kurulur

Köy toplanır bir birine sarılır

İbiş Ali sohbetine girilir

Dinle kahkahayı serde araştır

Örenderesi’nde yaşlı birisi var

Tarihleri anlatacak soru var

Bazı köşelerde küffar yeri var

Kazılan mezarı gör de araştır

Yeter Osman KONAK sohbeti bitir

Ne bir dayımız var ne de bir hatır

Ankara’ya arzuhali al götür

Okuyan olursa ver de araştır

CUMA ŞAHİN (ÇAT CUMA)

KİMDİR: Fakir bir ailenin çocuğu olan ozan eziyet içerisinde büyüdü.  Köyün ramazan davulunu çalmakla ve bağlarını beklemekle babasına yardımcı oldu.

1957 yılında geçirdiği sinir felci sonucu şiire sarıldı.

DOĞUMU:  1934 Yılında Afşin’in Alemdar Kasabasında doğdu.

GÖREVİ VE YAPTIKLARI: Afşin-Elbistan Termik Santralinde çalıştı. Aynı iş yerinden emekli oldu.

MEDENİ DUMU: Sekiz çocuk babası.

ÖLÜMÜ: Cuma şahin 2001 yılında Hak’kın rahmetine kavuştu.

AÇIKLAMA

Ali Başpınar’ın Cuma Şahin ile ilgili düşünceleri şöyle:

Her insanın bir çıraklık devresi vardır. Zamanında Afşin’de yaşamış tam uyaklı şiir yazan bir ustamız vardı. Allah (cc) rahmet eylesin benim ilk ustam Cuma ŞAHİN’dir. Onun yanına her varışımda Aşık Mahrumi ile beni atışmaya zorlardı. Ben utanırdım. Tabiî ki gençliğin verdiği bir coşku, bir aşk bir heyecan var. Ozaman Mahrumi bir beddua verdi bana. Dedi ki,”İlahi oğlum Allah kavuşturmasın.”  dedi. Bedduası tuttu rahmetli Aşık Mahrumi’nin.

Babamgil rahmetli fasulye toplardı. Ben sazı alır kaçar Aşık Mahrumi’nin yanına giderdim. Cuma ŞAHİN şiir okumaya başladımı eline bir odun parçası alırdı. Onunla saz çalmış misali şiirlerini icra ederdi. Cuma ŞAHİN’de bambaşka bir uyum vardı. Onun şiir okuma ve yazma üslubu daha bir hoşuma giderdi. Aşık Mahrumi’ye atıfta bulunmuyorum da, Cuma ŞAHİN’de uyak çaprazdı. Şimdi biz ayak diyoruz buna. Çapraz uyakla yazılan şiir daha bir başka olurdu. Cuma ŞAHİN şiir okumak için ayağa kalktığında heybetlenirdi. Eline bir odun alır şiirini icra ederdi.Rahmetle anıyorum.

------

ŞİİRİ

------

YUVASI DAĞLAN KUŞLAR

Yuvası dağlan kuşlar

Uçar ama enemez ki

Irmak olsa dağlar taşlar

İçer ama kanamaz ki

Bilmem hangi avcı vuruk

Korkarım kanadın kırık

Yavrularım boynı buruk

İnsan acır kanamaz ki

Zalim avcı canım dağlar

Hangi tabip bunu bağlar

Yavrularım hu çeker ağlar

Anne kadar yanamaz ki

Şahin’im söyleme yeter

Ayrılık ölümden beter

Viranede baykuş öter

Başka bir kuş tünemez ki

------

HOŞGELDİNİZ

Hilal kaşlı siyah gözlü

Dost merhaba hoş geldiniz

Ağır başlı tatlı sözlü

Can merhaba hoş geldiniz

Yeşil Afşin’in gülleri

Binboğa’nın sümbülleri

Bal döker tatlı dilleri

Dost merhaba hoş geldiniz

Kimi lale kimi çiçek

Kimi cesur kimi köçek

Kalbi temiz sözü gerçek

Dost merhaba hoş geldiniz

Oklar için hazır yaylar

Yoksullara kardeş baylar

Fakirleri seven beyler

Dost merhaba hoş geldiniz

Hayırlı olsun jipiniz

Dosta açılsın kapınız

Şahin’i çırak yapınız

Bey merhaba hoşgeldiniz

Bakraçlı Şairimiz Osman KONAK ile Cuma ŞAHİN

arasında geçen atışma.

ALİ RIZA CEVİZ

  DOĞUMU: 1938 Yılında Afşin’in Bakraç Kasabasında doğdu.

ÖĞRENİMİ:  İlkokulu Bakraç’ta bitirdi.

GÖREVİ VE YAPTIKLARI

1.   Fakir bir aile çocuğu olarak çiftlikle uğraştı.

2.   1969 Yılında PTT’ye telefon tesisatçısı olarak girdi.

MEDENİ DUMU: Güreşi çok sevdiğinden dört oğlunun da güreşçi olmasında büyük katkısı oldu.

·        Beş Türkiye şampiyonluğu bulunmaktadır.

------

ŞİİRİ

------

NEFİS DÜŞMANIMDIR

Şu nefsimi katleylesen

Yine nefsim ölmez m’ola

Âlimleri dost eylesen

Yine nefsim ölmez m’ola

Nefsim elindedir nedir halim

Kendime yapıyorum zulüm

Ecel gelip bir gün ölüm

Yine nefsim ölmez m’ola

Gafletten kalksam uyansam

Sağlam temele dayansam

Hayvan ile ot yaylasam

Yine nefsim ölmez m’ola

Düşkünün halini sorsam

Hakkın divanına dursam

Bir mürşide gönül versem

Yine nefsim ölmez m’ola

Nefsimin âlem nesine

Seherde Tevhit sesine

Rıza’nın son nefesine

Yine nefsim ölmez m’ola

-----------------

ALİ BAŞPINAR

DOĞUMU:   1953 Ylında Afşin’in Alimpınar Köyü, Çöte Mezrasında doğdu.

ÖĞRENİMİ:  İlkokulu Alimpınar Köyünde okudu.

EDEBİ YAŞAMI:  Şiir yazmaya ilkokul yaşlarında başladı.

------

ŞİİRİ

------

AMMA

Hakkı sevmeyenle sohbet eylemem

Barışık değilim küsmedim amma

Halden bilmeyene derdim söylemem

Konuşmam hicaptır susmadım amma

Dilerse bu canı dosta bıraktım

Sevdayı kalbimde hasta bıraktım

Bülbülü sükûtta yasta bıraktım

Gülü çalısından kesmedim amma

Beni cezbeylemez âlemin malı

Gam ile kasavet bedenle dolu

Atmadım içimden örtülü halı

Yarınlar yolundan tösmedim amma

Son bulmadı bu hasretin âlemi

Haber yok o yardan gelmez selamı

Belki de sağıda görmüş hilamı

Gıyamda suratımı asmadım amma

Hasan Ali Mehmet Hacı bu tende

Kalmadı Çöteli’m gücü bu tende

Arkası gelmeyen acı bu tende

Çakırdikene basmadım amma

-----------